Texnologiya ta`limi praktikumi (chilangarlik) fanidan

Plashka (lerka) lar tashqi rezba qirquvchi asbob bo’lib, ular bilan bolt, vint, shpilkalarga rezba qirqiladi. Plashkalar yaxlit yoki kesik halqalardan iborat. Uning ichiga qirquvchi va kalibrlovchi qismlardan iborat vintsimon rezba-tig’ hosil qilingan. Sirtlarga rezba chiqarishda ular shu detalga burab keygaziladi.
Slesarlik ishlarida yumaloq shakldagi va surilma plashkalar ishlatiladi. Surilma plashkalar ikkita to’g’ri turtburchaklik prizmadan iborat bo’lib, ularning chetlari tutqich (klupp) ramkasida surish imkoniyatini beradigan yo’naltiruvchi ariqchalardan iborat. Kluppdagi vint yordamida plashkaning bir tomoni kerakli diametrda rezba uyadigan qilib sozlanadi.
Surilma plashkalar yaxlit po’latni parmlab rezba qirqilgandan so’ng ikkiga bo’lish yo’li bilan yoki ikki bo’lak po’latni birlashtirib kluppga siqilgandan so’ng teshik parmalanib, rezba qirqish yo’li bilan tayyorlanishi mumkin. Shu usulda tayyorlangan plashkalarga irindi chiqarish ariqchalari ochilib tozalanadi va toblanadi.
Surilma plashkalar metchiklar singari rezbani bir necha o’tish bilan qirqish imkonini beradi. Masalan, birinchi o’tishda rezbaning 1:4 qismini qirqib iz hosil qiladi, ikkinchi o’tishda 1:2, uchinchi o’tishda 3:4, to’rtinchi o’tishda to’liq rezba qirqiladi.. plashkaning o’lchami kluppdagi surish vinti bilan o’zgartiriladi.
Yumaloq plashka yoki lerka rezbasimon kesuvchi qirralari va qirindi chiqarish uchun ariqchalari bo’lgan yaxlit yoki kesik halqamdan iborat. Qirindi chiqarish ariqchalari rezba iplarini uzib, kesuvchi qirralar hosil qiladi.
Yumaloq plashkalar maxsus tutqich (lerkoderjatel)larga o’rnatilib qotishi vinti bilan mahkamlab qo’yiladi, so’ngra rezba qirqiladigan sterjenlarga kiydirilib, dasta yordamida aylantiriladi.
Bolt, vint, sterjen, shpilka kabilarga rezba qirqish uchun yumaloq plashkalarning bir marta o’tishi kifoyadir.
Plashkalar U10A, U12A markali uglerodli va 9XS, XXT markali legirlangan asbobsozlik po’latlaridan tayyorlanadi.