Texnologiya ta`limi praktikumi (chilangarlik) fanidan

Mustahkamlash uchun savollar:
1.Parmalarning vazifasi turlari va tuzilishini tushuntiring?
2.Parmalash moslamalari: dastaki drel, elektrodrel va parmalash stanogi haqida ma’lumot bering?
3.Zenkerlarning vazifasi, tuzilishini ayting.
4.Zenkovkalarning vazifaisi va tuzilishini ayting?
5.Razvyortkalarning vazifasi va tuzilishini ayting?


AMALIY MAShG’ULOT № 7
Mavzu: Parchinlash moslamalari.


Ishdan maqsad: Detallarni parchinlash asbob-uskunalari bilan tanishish va parchinlash ko’nikma va malakasini egallash.
Asbob-uskuna va moslamalar: Parchinlash asbob-uskunalari (sumba, tutkich, tortkich, ezgich), bolga, dastgoh, tiska, parchinlanadigan detal, parchin mix).
Tayanch iboralar: parchin mixlar, yarim yumaloq, yashirin, yarim yashirin, yaxlit, ichi kovak, tutqich, tortqich, ezg’ich.
Nazariy ma’lumotlar
Slesarlik usuli bilan hosil qilinadigan birikmalar haqidagi tushunchalarni kengaytirish, bu borada yetarli malakalar hosil qilish maqsadida rezbali birikmalar hosil qilish o’rgatilgandan so’ng ajraladigan va ajralmaydigan birikmalar, ularning bir-biridan farqi va biriktirish usullari haqida tushuncha beriladi. Parchin mixli birikmalar va ularni hosil qilish, parchin mixlarning turlari, tayyorlash usullari, materiali, parchinlash asboblari va moslamalari bilan tanishtirilib, parchinlashni mashq qildirishga o’tiladi.
Parchin mixlar po’lat, mis, latun, alyuminiy, dyuralyuminiy va boshqa metallardan yasaladi. Ular yuqori plastiklik hususiyatiga ega bo’lishi, toblanmasligi kerak.
Parchin mix va parchinlanadigan detal materiali bir xil bo’lishi talib etiladi (metallmas materiallar bundan mustasno).
Slesarlik o’quv ustaxonalarida parchin mixlar tayyorlashda ular uchun tanlangan material texnologik sinash yo’li bilan tekshiriladi. Buning uchun tanlab olingan sterjendan ma’lum o’lchamda bir bo’lak qirqib olinadi. Bu bo’lakni tiskiga qotirib bir uchi bolg’alanadi. Bolg’alashda metall yorilmay, darz ketmay, sinmay talab etilgan shaklga nuqsonsiz kelsa, u parchin mix tayyorlash uchun yaroqli deb topiladi va undan turli konstruksiyadagi parchin mixlar tayrlanadi.
Parchin mixlar materialiga va ishlatish sohalariga qarab turli konstruksiyada tayyorlanadi. Ular sterjenining diametri 1 mm dan 37 mm gacha bo’lgan yarim yumaloq, yashirin, yarim yashirin kallakli yaxlit va ichi kovak piston ko’rinishida bo’ladi.
Ichi kovak pistonlar aniq mashinasozlik sanoatida elastik materiallar (fibra, karton, charm, mato va hokazolar)dan yasalgan detallarni parchinlab biriktirishda ishlatiladi.