|
Nazorat savollari:
Ta’lim texnologiyasi deganda nimani tushunasiz?
Shaxsga yo’naltirilgan ta’lim texnologiyasining mohiyatini tushuntiring.
O’qitishning “Sinf dars” tizimi qaysi pedagog olim tomonidan yaratilgan?
An’anaviy o’qitish qanday xususiyatlarga ega?
Pedagogning o’qitish uslublari qanday?
Shaxsga yangicha qarash nimalardan iborat?
Erkin o’qitish qoidalarini tushuntiring.
Pedagogika fanining rivojlanishiga hiussa qo’shgan Evropa olimlarini aytib bering.
MA’RUZA № 11 MAVZU: TA’LIM JARAYONINI TASHKIL ETISH SHARTLARI VA TA’LIM TEXNOLOGIYASINING FUNKSIONAL TUZILMASI. TA’LIMNI BOSHQARISH MAZMUNI
Reja:
Pedagogik boshqarish tushunchasi.
Ta’lim tizimini boshqarish.
Ta’lim-tarbiyani boshqarish bo‘yicha vakolatli davlat organlari. Pedagogik boshqarish tushunchasi
Kadrlar tayyorlash milliy dasturini amalga oshirishdan bosh maksad va pirovard natija har jixatdan barkamol avlodni tarbiyalash, XXI asrning erkin fikrli, o‘z vatani va xalqini manfaatlariga sadoqatli yorkin shaxslarni voyaga yetkazishda namoyon bo‘ladi. Bu maqsadga erishish umumiy demokratik yangilanishlar jarayoni,jamiyatni erkinlashtirish, mamlakatda yangi ijtimoiy-siyosiy muxitni shakllantirish bilan boglikdir. Kadrlar tayyorlash milliy dasturini amalga oshirish, xayotga tadbik kilish, hech bir mubolagasiz, strategik maksadlarimiz farovon kudratli demokratik davlat, erkin fukarolik jamiyati barpo etishimizning asosi bo‘lmogi lozim.
Bu barcha davlat va jamoat tashkilotlari, tabiiyki, eng avvalo, uzluksiz ta’lim tizimi muassasalari faoliyati mazmunini tubdan kaytadan ko‘rib chikishni takozo etadigan murakkab jarayondir. Ijtimoiy amaliyot, jamoatchilik tarbiyasi, ta’lim va tarbiyaning anik maksadga karatilganligi - erkin shaxsni shakllantirishning asosini tashkil etadi.
Erkinlashtirish, jamiyatni ma’naviy yangilash, birinchi navbatda, yosh avlod an’analari insonparvarlik va demokratik kadriyatlarni singdirish orkali ta’minlanadi.
Jamiyatni ma’naviy yangilash jarayonida, shunga asoslangan xolda Vatan madaniyati va milliy san’atini rivojlantirish, ularning yutugini xorijiy mamlakatlarida targib va tashvik etish, yoyish, milliy va xalqaro tanlovlar, ko‘riklar o‘tkazish kabi chora-tadbirlarni faollik bilan amalga oshirish ayniksa, yoshlar badiiy ijodiyotini yanada rivojlantirish aloxida ahamiyatga egadir. O‘zbek xalki va uning davlatchilik tarixi, O‘zbekiston xalklarining badiiy, falsafiy va pedagogik tafakkuri shakllanishi va rivojlanishi tarixi, etnografiya, etnogenez, adabiyotshunoslik, ijtimoiy-gumanitar fanlarning barcha yo‘nalishlarini yangi saviyaga ko‘tarish talab kilinadi. Mazkur muammolar doirasida ilmiy izlanishlar olib borishning konseptual asoslari O‘zbekiston Prezidentining “Tarixiy xotirasiz - kelajak yo‘k“ risolasida chukur taxlil etilib, boshlab berilgan. Ta’lim tizimini boshqarish
Ma’naviy yangilanish jarayoni milliy bayramlar, urf-odatlar, o‘yinlar shaklida mavjud bo‘lgan tarakkiyparvar milliy kadriyat va an’analarni kayta tiklash, ularni rivojlantirish va zamonaviy xayotga joriy etish bilan ham uzviy boglikdir.
Ta’lim tarbiya tizimiga raxbarlik qilish prinsiplari.
Ta’lim oldiga qo‘yilgan vazifalarni muvaffakiyatli bajarish ta’lim tizimini boshqarish va unga rahbarlik kilish faoliyatining saviyasiga bogliq. Kelajagi buyuk jamiyatning rivojlanish talablaridan kelib chikib, maorifning o‘rni va roliga yangi avlodni tarbiyalash nuqtai nazaridan qarab, Oliy Majlis materiallarida, Prezidentimiz ma’ruzalarida, maxsus qarorlarida rahbarlikning yuqori ilmiy darajada amalga oshirish zarurligiga aloxida e’tibor berib kelmokda.
Ta’lim tizimiga ilmiy raxbarlik asoslarini ishlab chikish pedagogika uchun asosiy yo‘nalishdir. Barkamol avlodni o‘qitish va tarbiyalash tajribalarini o‘rganish, umumlashtirish, bu jarayonning konuniyatlarini ochib berish, pedagogika nazariyasining asosiy masalalarini ta’lim amaliyotiga va fan yutuqlarini nazarda tutgan xolda I.A.Karimov asarlari asosida ijodiy hal qilish pedagogikaning burchidir.
I.A. Karimov o‘z asarlarida kelajagi buyuk O‘zbekiston Respublikasining organlarini tashkil etish, boshqarish va ularningg raxbarlik faoliyatiga doir muhim prinsiplarini har taraflama mufassal ishlab chiqdi.
Ilmiylik va pedagogika fani amaliyot bilan boglanish prinsipi.
Bu prinsip xalq ta’limi organlari va maktabning hamma ishini O‘zbekiston Respublikasi davlatining ko‘rsatmasi, fan va texnika yutuqlari hamda ijtimoiy tarakkiyotning ob’yektiv qonuniyatlari asosida amalga oshirishni talab etadi. Chunki idora kilish uchun ishni bilish kerak. Hamma narsadan xabardor bo‘lmasdan turib, to‘la-to‘kis bilimga ega bo‘lmasdan turib, idora kilish ilmini bilmasdan turib, boshkarish mumkin emas. Boshqaruv muassasalari barkamol avlodni o‘kitish va tarbiyalash soxasida yagona davlat siyosatini muttasil yetilgan masalalarini o‘z vaktida va ijodiy xal etishlari, barcha o‘kuv yurtlarining ish saviyasi xozirgi zamon talablariga muvofik oshirish ishini ta’minlash kerak. Demokratik markazlashgan prinsip.
Ta’lim tizimini boshqarishda markazlashgan rahbarlikni keng demokratiya bilan mustaqillik va tashabbuskorlikni rivojlantirish bilan birga qo‘shib olib borish, o‘ziga xos xususiyatlarni va shart-sharoitlarni hisobga olish imkonini beradi.
Yuqoridan turib, bir xil andoza bichib berish demokratiya va markazlashgan raxbarlikka butunlay yot narsadir. Barcha tadbirlarda, mahalliy xususiyatlarda ishga qanday munosabatda bo‘lish usullarida, nazoratni amalga oshirish usullarida, har xil yo‘llarini qo‘llanish asosiy, muxim bo‘lgan birliklarni buzmaydi, balki bu birlikni ta’minlaydi.
Ilmiy rejalashtirish ta’limning insonparvarlik (tamoyillari), ta’limda yoshlarni shaxsiy o‘quv kobiliyatini ro‘yobga chiqarish va ularni rivojlantirish va boshqa prinsiplari mavjud.
Ishlab chiqarish va ta’lim tizimi.
O‘zbekiston Respublikasining Kadrlar tayyorlash milliy dasturida o‘kuv ishlab chikarish majmuasining (markazlarini) tashkil etish va ularni rivojlantirish, zamonaviy uskunalar, apparatlar va asboblar bilan jixozlash ragbatlantiriladi, deyiladi. Kadrlar tayyorlash va birgalikda ilmiy-texnologik yechimlar yaratishda korxonalarning ishlab chikarish saloxiyatidan samarali foydalaniladi. Ishlab chikarishda kadrlar tayyorlash ko‘llab kuvvatlanadi.
Ta’lim tizimini hayot bilan va mustaqil O‘zbekiston davlatining siyosati bilan boglanganlik prinsipi.
Ta’lim tizimi xayot bilan, davlatimiz siyosati bilan boglash prinsipi O‘zbekiston maktablari, kasb-xunar kollejlari oldida turgan barcha nazariy va amaliy vazifalarni xal etishda asosiy prinsip bo‘lib keldi va shunday bo‘lib qoladi.
Ta’lim tizimini boshqarishga siyosiy yondoshish ta’lim-tarbiya ishlaridagi hodisa, fakt va jarayonlarga mustaqil O‘zbekiston Respublikasi manfaatlari nuqtai nazaridan turib munosabatda bo‘lish demakdir.
Hozirgi bozor iktisodiyotiga o‘tish davrida O‘zbekiston xalqining irodasi va manfaatlarini ifodalab, kelajagi buyuk davlat kurishga va dadil kadamlar bilan bu vazifani amalga oshirishga kodir bo‘lgan barkamol avlodga ta’lim-tarbiya berishni ta’limning asosiy vazifasi deb hisoblaydi. Yoshlarni milliy mafkura ruxida tarbiyalash, milliy ongni shakllantirish, Prezidentimizning xayoti va faoliyati timsolida, tajribasi negizida tarbiyalash zarur.
Mustakil O‘zbekiston Respublikasida Xalq ta’limini keng yoyilishi, mikdor va sifati jixatidan jadal o‘sishi, turli xildagi ta’lim tizimi va ta’lim muassasalaridan tashkari o‘kuv-tarbiya maskanlarining ishlab turishi, ta’lim va tarbiya jarayonini boshqarishning juda zarurligini taqozo etadi. Sotsial boshqarish masalalari ilmiy bilimning maxsus soxasi kilib ajratiladi. Pedagogik jarayonlarni, hodisalarni va ob’yektlarni boshqarishda pedagogika qonuniyatlarini hisobga olish zarur. Bu xolda pedagogik boshqarish tushunchasi ko‘llaniladi.
Barcha tipdagi o‘quv yurtlari, maktabdan tashkari muassasalar, xalk ta’limi bo‘limlari va boshkalar asosiy boshkarish ob’ektlariga kiradi. Ta’lim-tarbiyani tashkil kilish va boshkarishga doir ishlarning hammasi pirovard natijada yagona asosiy maksadga erishishga, ma’lum darajada umumiy ma’lumot darajasi va kasbiy tayyorgarligiga ega bo‘lgan har tomonlama rivojlangan va imon-e’tikodli kilib tarbiyalangan kishini tarkib toptirishga karatilgandir. Xalq ta’limi tizimi tarkibiga vazirliklar, tuman xalq ta’limi bo‘limlari, maktablar, litsey, kasbhunarkollejlari kiradi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
