«Texnologik ta’lim» kafedrasi " Standartlashtirish, metrologiya, va sertifikatsiya"

Detallarning yuzalari, o’ichamiari, chekli og’ishlar, joizliklar va o'tqazishlar haqida asosiy ma'lumotlar

Nominal o‘lcham (D,d,l)- chetlanishlarning boshlanish nuqtasi bo‘lib unga nisbatan chegaraviy o‘lchamlar aniqlanadi.Birikmaga kiruvchi detallar uchun bu o‘lcham umumiy bo‘ladi.
Yaroqli detalning haqiqiy o‘lchami eng katta chegaraviy (Dmax, dmax) va eng kichik chegaraviy (Dmin, dmin) o‘lchamlar orasida joylashishi yoki ularga teng bo‘lishi kerak. Chegaraviy o‘lchamlar talab qilingan uzunlikda cheklanishi mumkin.
Yuqorigi chekli og‘ish (ES ,es) deb eng katta chegaraviy va nominal o‘lchamlar algebraik ayirmasiga aytiladi.
Pastki chekli og‘ish (EI, ei) deb eng kichik chegaraviy va nominal o‘lchamlar algebraik ayirmasiga aytiladi.
Haqiqiy og‘ish deb haqiqiy va nominal o‘lchamlar algebraik ayirmasiga aytiladi.



Val– detallar tashqi elementlarini (silindrik bo’lmagan elementlarni ham hisobga olgan holda) belgilash uchun qo’llaniladigan shartli termin.
Teshik- detallar ichki elementlarini (silindrik bo’lmagan elementlarni ham hisobga olgan holda) belgilash uchun qo’llaniladigan shartli termin.
Asosiy val – yuqori chekli og’ishi nolga teng bo’lgan val.
Asosiy teshik – pastki chekli og’ishi nolga teng bo’lgan teshik.
Og’ish- o’lcham (haqiqiy yoki chegaraviy o’lcham) va tegishli nominal o’lcham ortasidagi algebraik farq .
Haqiqiy og’ish - haqiqiy va tegishli nominal o’lcham ortasidagi algebraik farq .
Chekli og’ish- chekli va tegishli nominal o’lcham ortasidagi algebraik farq. Yuqori va pastki chekli og’ishlar farqlanadi.
Yuqori chekli og’ish ES (es) deb eng katta chekli o’lcham va nominal o’lcham ortasidagi farqga aytiladi, yoki
Teshiklar uchun ES = Dmax – D,