Texnologik jihozlar va ularning ekspluatatsiyasi

1-misol. Pnevmatik kuch yuritmasi pnevmotstilindri porshenining ko’ndalang kesim yuzasi 125,2 sm², f.i.k 0,85 bo’lib shtokda 21352 N kuch hosil qilishi uchun siqilgan havoning bosimi nechaga teng bo’lishi kerak ?
Diafragmali yuritmalar. Diafragmali yuritmalar ham bir taraflama yoki ikki taraflama harakatlanuvchi bo’ladilar.
Bir taraflama harakatlanuvchi diafragmali yuritmalarda (6.17a-rasm) ikki qopqoq (5) oralig’iga (6) vintlar yordamida rezina diafragma (2) mahkamlangan bo’ladi. Rezina diafragma tayanch disk yordamida shtokkga (3) biriktiriladi.Siqilgan havo muftaga (1) yuborilib, qopqoqdagi kanallar orqali kameraning ichki qismiga boradi. Siqilgan havo ta’sirida diafragma qaytarish prujina siqib tayanch disk va shtokni harakatlantiradi. Siqilgan havo atmosferaga chiqarib yuborilganda diafragma qaytarish prujinasi (4) kuchi bilan avvalgi holatiga qaytadi.

6.17-rasm Bir taraflama va ikki taraflama harakatlanuvchi diafragmali kuch
yuritmasining ko’rinishi

Jihoz moslamalarida ikki taraflama harakatlanuvchi diafragmali yuritma ham qo’llanilishi mumkin (6.17b-rasm). Bu holatda pnevmatik kamera qopqoq – flanest, qopqoq va oraliq diskdan tashkil topadi. Kameraga ikkita rezina matoli diafragma o’rnatilib, diskda vintlar yordamida mahkamlanadi. O’q (4) qo’zg’almas taqsimlash muftasining 1 tayanchi bo’lib xizmat qiladi. Havo shtusterlar 8 va 9 va shtok (4) kanallari orqali galma-galdan A va B taraflarga yuboriladi. Bu holatda diafragmalar mos ravishda chap yoki o’ng taraflarga egilib, oraliq diskli shtokni harakatlantiradi.

Bir tarafga harakatlanuvchi diafragmali yuritma shtogidagi kuch quyidagicha aniqlanadi:
kG (4)
bu erda, diafragma ishchi yuzasi diametri, sm;
tayanch disk diametri, sm;
siqilgan havo bosimi, kG/sm²;
qaytarish prujinasining siqilgan holatidagi qarishlik kuchi, kG
Ikki taraflama harakatlanuvchi diafragmali kuch yuritmasi shtogidagi kuch:
kG (5)
Yuqoridagi formulalardan ko’rinib turibdiki, shtokdagi kuchning miqdori tayanch disk diametrining diafragma ishchi yuzasi diametriga nisbatiga bog’liq. Amalda olinadi, bu holatda yuritma shtogi yo’lining ishchi uzunligi: likopchasimon diafragmali yuritmalarda va yassi diafragmalarda bo’ladi.
Diafragmali yuritmalar porshenli yuritmalarga nisbatan quyidagi afzalliklarga ega: konstrukstiyasining oddiyligi; bo’laklarni tayyorlashda yuqori aniqlik va yuzalarga ishlov berishda tozaligi talab etilmaydi; ishsiz holatda turgandi siqilgan havoni kam yo’qotilishi; pnevmostilindr manjetalariga nisbatan diafragmalarning emirilishga chidamliligi (diafragma 500 000 marotabagacha ishga tushirilishni, manjetalar esa 10 000 gacha chidashi mumkin).
Diafragmali yuritmalarning asosiy kamchiligi - shtok yo’lining nisbatan qisqaligi (5-35 mm) va yuritma tomonidan uncha katta bo’lmagan kuchlar hosil qilinishi. Ushbu kamchiliklar diafragmali yuritmalarning qo’llanilishini chegaralab qo’ygan bo’lib, kam kuch talab etiladigan va shtok yo’li uncha katta bo’lmagan jihoz moslamalarida ishlatiladi .