Texnologik jarayonlarni modellashtirish asoslari

Analogli modellashtirish.
Analogli modellashtirish turli darajadagi anologiyalarni qo‘llashga asoslanadi. Faqat oddiy obyektlar uchun o‘rinli bo‘lgan eng yuqori darajalilari toiiq analogiya hisoblanadi. Obyektni mu- rakkablashishi bilan keyingi darajalardagi analogiyalardan foy­dalaniladi, bunda, analogli model obyektni ishlashining bir nechta yoki faqat bir tarafini aks ettiradi.
Xayoliy ayoniy modellashtirishda maketlash muhim o‘ringa ega. Xayoliy maket real obyektda o'tadigan jarayonlar fizikaviy model- lashtirishga imkoni bo‘Imagan yoki modellashtirishning boshqa turlarini o‘tkazishdan oldin qo‘llanilishi mumkin bo‘lgan hollarda qo‘llaniladi. Xayoliy maketlarni qurish asosida analogiyalar yotadi, biroq odatda obyektdagi hodisalar va jarayonlar orasidagi sabab - oqibat bog* lanishlarga asoslanadi. Agar ba’zi tushunchalar, ya’ni alomatlarni belgilashni hamda alomatlar orasida ma’lum amallarni kiritsak, unda alomatli modellashtirishni amalga oshirish mumkin va alomatlar yordamida tushunchalar to‘plamini aks ettirish mum­kin, ya’ni so‘zlardan ayrim gaplar va zanjirlar tuzish mumkin. Ko‘plik nazariyasining birlashtirish, kesishish va to'ldirish amallarini qoMlab, ayrim belgilar orqali real obyektlarga tavsiflar berish mumkin.
Tilli modellashtirish.
Tilli modellashtirish asosida qandaydir tezaurus (bir tilning mukammal lug‘ati) yotadi. U kiruvchi tushunchalar ta‘plamidan tashkil topadi, uning ustiga bu to‘plam fiksatsiyalangan bo'lishi kerak. Shuni qayd etish kerakki, tezaurus va oddiy lug‘at orasida prinsipial farqlar bor. Tezaurus - lug‘at, bir xil bo‘lmaganlikdan to- zalangan, ya’ni unda har bir so‘zga yagona tushuncha muvofiq bo‘lishi kerak, garchi oddiy lug‘atda bir so‘zga bir nechta tushun­chalar muvofiq bo‘lishi mumkin.
Belgili modellashtirish real obyektni o‘rnini bosadigan va uning munosabatlarini asosiy xossalarini ma’lum alomatlar va belgi- larning tizimi yordamida ifoda etadigan mantiqiy obyektni yara- tishning sun’iy jarayonidir.
Ixtiyoriy S tizimlaming faoliyat ko‘rsatish jarayoni xarakte- ristikasini tadqiq qilish uchun ushbu jarayonni formallashtirish kerak, ya’ni uning matematik modelini tuzish kerak.