Texnologik jarayonlar boshqaruvi va kompyuter tizimlari

2.3. Ko'p faktorli regressiya tenglamasini monandlikka tekshirish.
Hosil qilingan matematik modellar shuni ko’rsatadiki tajriba ma’lumotlari tuzilgan modelning qiymatlariga mos kelmoqda lekin biz modelni adekvatlikka tekshirishimiz lozim. Buning uchun (1.7-temperatura) modelni biz Fisher me’zonidan foydalangan holda _{ } aniqlikda monandlikka tekshiramiz (2.8).

Bu yerda – m-qaralyotgan faktorlar soni, n-tajribalar soni
Excel dasturining imkoniyatlaridan foydalangan holda hosil qilingan matematik modellarni monadlikka tekshiramiz. Buning uchun biz (2.8) formuladan foydalanamiz.

(Yi_chiziq_xisob - Yort_xisob)^2	(Yi - Yi_chiziq_xisob)^2	(Yi_chiziq_xisob - Yort_xisob)^2	(Yi - Yi_chiziq_xisob)^2
281,5467663	69,7952535	337,3279212	3,209433128
1688,500698	300,4547249	198,8731871	239,4062866
1819,137962	17,8620646	306,5636136	4,268529153
2113,20724	307,8141783	69,8632902	52,07893598
2560,060661	294,8790272	138,4855505	46,33540717
3363,0043	212,1804676	252,981748	136,179565
3090,428066	738,02517	602,2785655	1,068402599
102,1091566	543,8267119	357,373058	1,767073616
2365,456709	95,82528327	20,47999422	290,6860381
5,924070581	2703,070178	226,4632262	1808,486603
71,85577519	1020,688852	67,45612375	694,946202
29,22536759	361,7204908	452,1912315	335,2638438
40,31232896	36,91535681	366,5314327	1401,004103
94,5450378	908,9276666	367,2957931	108,3688778
4,077506116	458,2046961	749,3942952	3,240241336
471,2996145	2930,537169	292,7163536	89,60600109
46,1546945	159,5491172	703,2300049	0,890162458
42,16724988	1084,475032	284,0726591	59,60681247
28,4704245	33,18645264	836,4244607	44,27566545
111,5995129	0,000119529	699,9894716	172,0736823

Bizning masalamizda _{ } ga teng. Agar, quyidagi shart bajarilsaa olingan model adekvat xisoblanadi _{ }

_{ } – qiymatini topishning bir necha hil usullari mavjud buning uchun biz Excel dasturi yoki Fisher me’zoni uchun jadvaldan foydalanishimiz mumkun .
Demak, tuzilgan _{ } shart qanoatlantiradi demak temperature uchun tuzilgan model haqiqiy jarayonga mos keladi.
Endi biz olingan tajriba ma’lumotlari asosida hosil qilgan matematik modelimiz orqali nazariy eksperement otkazishimiz mumkun bo’ladi. Demak, bizga nazariy eksperementlar uchun quyidagi kirish qiymatlari berilgan bo’lsin namatakning boshlang’ich temperaturasi 18,3 berilgan bo’lsa, hosil qilgan matematik model orqali jarayonga tavsif berishimiz mumkun bo’ladi. Buning uchun biz qurilmaning ishlash vaqti va quvvatini quyidagicha sozlashimiz mumkun bo’ladi.

N	Vaqt	Quvvat	Tem do	Y_chiziqli	Y_ko'rstkichli
1	41	100	18,3	37,43141427	39,22479798
2	71	100	18,3	37,37357036	40,80789983
3	123	100	18,3	37,27330758	42,45610871
4	151	100	18,3	37,21931993	43,0881999
5	103	100	18,3	37,31187019	41,91668987
6	230	100	18,3	37,06699762	44,41469227
7	250	100	18,3	37,02843502	44,68234561
8	45	150	18,3	70,7561604	62,69550237
9	80	150	18,3	70,68867583	65,34939472
10	121	150	18,3	70,60962249	67,32706897
11	165	150	18,3	70,52478475	68,84866997
12	185	150	18,3	70,48622214	69,4186015
13	230	150	18,3	70,39945627	70,51624847
14	260	150	18,3	70,34161236	71,14196563
15	39	180	18,3	90,76720437	76,38941716
16	71	180	18,3	90,7055042	79,75937252
17	123	200	18,3	103,9382249	93,57202303
18	160	215	18,3	113,8666216	103,558283
19	200	230	18,3	123,789234	113,6477287
20	213	245	18,3	133,7639059	122,6913519
21	125	260	18,3	143,933319	126,3450295
22	361	275	18,3	153,4780178	145,3848618
23	359	290	18,3	163,4816117	154,3981901
24	390	305	18,3	173,4215772	164,5146105
25	430	320	18,3	183,3441896	174,9972714
26	458	335	18,3	193,2899395	185,219878
27	510	350	18,3	203,1894143	196,2191723
28	550	365	18,3	213,1120267	206,9581572
29	560	380	18,3	223,092483	216,9640027
30	645	395	18,3	232,9283295	229,0757101
31	678	410	18,3	242,8644388	239,8805872
32	725	425	18,3	252,7735543	251,1215347
33	770	440	18,3	262,686526	262,3872166
34	600	455	18,3	273,0140458	267,753175
35	830	470	18,3	282,5703134	284,4129105
36	885	485	18,3	292,4640038	296,1506016
37	910	500	18,3	302,4155381	307,2316655
38	956	515	18,3	312,3265817	318,8929725
39	1001	530	18,3	322,2395534	330,5977659
40	1039	545	18,3	332,1660221	342,2036852

Nazariy eksperiment shuni korsatadiki, agar bizga quyidagi qiymatlar 18,3 faktorlarning qiymatlari berilgan bo’lsa, hosil qilingan matematik model orqali namatakni zararsizlantirish uchun qurilmani quvvati va vaqtini yuqoridagi jadvaldan foydalangan holda aniqlash mumkun bo’ladi. Demak, bizga ma’lum bo’lgan kriteriyalarga asosan zararsizlantirish jarayonida uning temperaturasi 193,28 dan oshmasligi kerak. Shuning uchun ushbu jarayonga qurilmaning quvvati va ishlash vaqti _{ } bo’lishi kerak.

Xulosa
Mevalarni quritishda modellashtirish natijalarini olish va talqin qilish bosqichida - tuzilgan va sozlangan dastur bo‘yicha ishchi hisoblarni o‘tkazish uchun Matlab, MathCAD va Excel dasturiy paketlaridan foydaianiladi. Bu hisoblar natijalari modellanayotgan Mevalarni quritishda S tizimning ishlash jarayoni tavsiflari haqida xulosalarni tahlillash va ifodalashga imkon beradi. EHMda modellashtirish algoritmlarini amalga oshirilishida tadqiq qilinayotgan z(t)e Z tizimlar ishlash jarayoni holatlari haqida axborot ishlab chiqildi. Bu axborot mashinali tajriba natijalarida olinadigan, izlanayotgan xarakteristikalar taqribiy baholashni aniqlash, ya’ni baholash mezonlari uchun kirish materiali hisoblandi. Baholash mezonlari sifatida tizimda haqiqatda bo‘lib o‘tayotgan jarayon yoki bu jarayonlarning maxsus shakllantirilgan funksiyalari asosida olinadigan ko‘rsatkichlari shakllantirdik. Namatakni qurutish jarayoni Mashinali-eksperiment davomida berilgan vaqtlar intervalida S tizimning ishlash jarayoni tadqiq qilinayotgan modelining jidamlilik va zararlanish darajasini ko’rib chiqdik. Natijalar asosida quydagi hulosaga keldik : Nazariy eksperiment shuni ko’rsatadiki, agar bizga quyidagi qiymatlar 18,3 faktorlarning qiymatlari berilgan bo’lsa, hosil qilingan matematik model orqali Mevalarni quritishda zararsizlantirish uchun qurilmani quvvati va vaqtini yuqoridagi jadvaldan foydalangan holda aniqlash mumkun bo’ladi. Demak, bizga ma’lum bo’lgan kriteriyalarga asosan zararsizlantirish jarayonida uning temperaturasi 193,28 dan oshmasligi kerak. Shuning uchun ushbu jarayonga qurilmaning quvvati va ishlash vaqti _{ } bo’lishi kerak.