Texnika” fakulteti “fakultetlararo umumtexnika fanlari” kafedrasi

Nuqtani boshlang’ich aylana bo’ylab ilashish vaqtida bosib o’tgan yo’li SD ilashish yoyi deyiladi.

Ilashish yoyining ilashish qadamiga nisbati qoplanish
koeffitsienti deb ataladi.



Bu erda - qoplanish koeffitsienti; SD - ilashish yoyi; R_ω - ilashish qadami,

Ilashish yoyi va ilashish qadami qiymatlarini qo’ysak:



bu erda, qoplanish burchagi, yoki ilashish yoyini qamrovchi markaziy burchak; -ilashishning burchak qadami.

Tishli ilashmani tekis va uzluksiz ishlashi uchun qoplanish koeffitsientining qiymati birdan katta bo’lishi kerak. Bunda ilashish yoyi ilashish qadamidan katta bo’lib birinchi juftlik ilashishdan chiqmasdan ikkinchi juftlik ilashishga kiradi. Аgar bu shart bajarilmasa qoplanish koeffitsienti birdan kichik bo’lib, navbatdagi juft tishlar zarba bilan ilashishga kiradi va uzatmaning ishlash sharoiti yomonlashadi. Shuning uchun sharti bajarilishi lozim. Qoplanish koeffitsientini aniqlashda chizmadan ilashish chizig’ini yoki qoplanish burchagining qiymatini o’lchashga to’g’ri keladi va bu ba`zi xatolarga olib kelishi mumkin. Qoplanish koeffitsientini aniq xisoblash uchun analitik ifodalar qo’llaniladi.
Shulardan biri quyida keltirilgan:



bu erda, r_a1 va r_a2 - tishning bosh qismi aylanalarining radiuslari;

r_v1 va r_v2 - asosiy aylanalarining radiuslari;

- uzatmaning markazlari oralig’i; - ilashish burchagi;

t - ilashish moduli;