Texnik jihatdan tartibga solish tizimlarining sifatni boshqarishdagi o

Divlnlanro standartlar qoidalar vi tavsiyal ir Uztuknz n'lim tiziinida O zbcl ision dav'« standanian (0'zDSt) 0'zbckmon DavFat «undmlan (O'zDS«) Tarnioq standanlan (TSl). Kxmkim shartlar (TSh) Rahb.nyhujjatlarfRH) Tivuyalw (T) Mamuny-hududiy flindmlar (MHSl) Tuhki «I sundartlari (TS Karxona standtrtlari (KSt). Texnikaviy ■".•-■= (TSh) Tasdii; «ih dwajaa
SttndarUaihtmsh, metrologiya vi				Am aoluvchi nandntlar
KHifilmlulitinih bo'yicha DwManro Kcrigash (MrC)	■*		>	Tishkiliy-uilubty
Evnxxiyo Kengashi (EASC)				UmtMnmnikiviy
Vi^M^			*	Mlhtdcx. janyoa v» xixmiUarBa •ODdjnlar Siauli usullari
0'nandaii ajtmligi. Davaniwkqurilid. Tabiatm'ixofaMqo'm Soe'l.qni ;:q			j.	Taxnikaviy thinlar
vaziriigj				Texniluiviy uliblir
Onunlan isgi. lqtuodrytx urmoqlan	■*			Aiama vi tanflar
0'nundart agentligi, hokimyatlni.				Ajosy ptnoKtrUr va o'lchwnlar
Icgtiiodiyot tarmcqlan. lunonatar				Turlar
Holomiyttlaj	+~			Nav (ion)va markl Oabul qiiish qoidalah
Konou vi IMhklkxlax			>	Tam|'alash va qadoqlajh
	•4 1		>■	Tuhiifa qoidalan
			' >	Siqlish qoidalan

n.Mf' - divl.ilimro stiuidtrtlashtirish bo'yicha qoidal PMT*' - divlatem atandaitlashtirish bo'yicha uvtiytlir

2.1-rasm. O zDSi standartlari darajasi, ularni tasdiqlash darajasi va standart turiari.

Standartlashtirish faoliyati quyidagi uchta ijtimoiy-iqtisodiy vazifa-lami bajarishga yo'naltirilgan:

1. 
   ilmiy-texnikaviy, ijodiy mehnat jarayonida yaratilayotgan obyekt-
   lami (mahsulotlar, ishlar va xizmatlami) tartiblashtirish;
   
2. 
   standartlashtirish bo'yicha hujjatlarda optimal tashkiliy-texnika-
   viy, umumtexnikaviy, texnik va texnik-iqtisodiy talablarni aniqlash;
   
3. 
   standartlashtirish bo'yicha hujjatlarda aniqlangan optimal talab-
   larga rioya qilish va ixtiyoriy bajarish.
   

Standartlashtirish bo'yicha xalqaro tan olingan eng muhim yo'nalish-dagi ishlar sifatida xavfsizlik va ekologiya, axborot texnologiyalari, resurslar tejamkorligi hamda mahsulot sifatini me'yoriy ta'minlash hisoblanadi.

Standartlashtirishning vazifalari quyidagilardir:

• 
  iste'molchi va davlatning manfaati yoMida mahsulotning sifati va
  nomenklaturasiga nisbatan eng maqbul talablarni qo'yish;
  
• 
  Davlat, respublika fuqarolari va chet el ehtiyoji uchun tayyor-
  langan mahsulotga kerakli talablarni belgilovchi me'yoriy hujjatlar
  tizimini va uni ishlab chiqish qoidalarini yaratish, ishlab chiqish va
  qo‘llash, shuningdek, hujjatlami nazorat qilish;
  
• 
  standart talablarining sanoati rivojlangan chet mamlakatlaming
  xalqaro, mintaqaviy va milliy standartlari talablari bilan uyg'unlashuvini
  ta'minlash;
  
• 
  bir-biriga mosligining barcha (konstruktiv, elektrik, elektro-
  magnitli, informatsion, dasturli va boshqalar) turlarini, shuningdek,
  mahsulotning o'zaro almashinuvchanligini ta'minlash;
  
• 
  parametrik va turlar o'lchovi qatorlarini, tayanch konstruksiya-
  larni, buyumlarning konstruktiv jihatdan bir xil qilingan modullashgan
  bloki tarkibiy qismlarini aniqlash va qo‘llash asosida birxillashtirish;
  
• 
  mahsulot, uning tarkibiy qismlari, buyumlari, xomashyo va
  materiallar ko'rsatkichlari va tavsiflarining kelishib olinishi va bog'la-
  nishi;
  
• 
  mahsulotning ergonomik xossalariga talablaming belgilanishi;
  
• 
  metrologik me'yor, qoida, nizom va talablaming belgilanishi;
  
• 
  standartlashtirish bo'yicha xalqaro tajribadan foydalanishni keng
  avj oldirish, mamlakatning xalqaro va mintaqaviy standartlashtirishda
  ishtirok.etishini kuchaytirish;
  
• 
  xalqaro, davlatlararo, hududiy standartlar va xorijiy mamlakat-
  laming standartlarini amaliyotga qo'llashni kengaytirish;
  

35

• 
  texnik-iqtisodiy va ijtimoiy axborotlarni tasniflash va kodlash tizi-
  mini yaratish va yuritish;
  
• 
  mahsulot sifati nazorati va baholash, sertiifkatlashtirish, sinash-
  lami me'yoriy ta'minlash.
  

Standartlashtirishning namunaviy vazifasi quyidagidan iborat. Bir qator masalalar (narsalar yoki jarayonlar) mavjud (yoki bo'lishi mum-kin), bular shartli ravishda А, В, C, D, E,.... bo'lsin. Faoliyat davomida bulardan bir qanchasi qaytariladi, ya'ni А, В, С, B, D, E, B, G, J, В .... Qaytarilayotganlar ichida variantlar mavjud: A, Bj, С, B2, D, E, B3, G, J, B4 .... Bu variantlardan ilmiy tahlil asosida optimal! tanlanadi (yoki yaratiladi) va standart ko'rinishida rasmiylashtiriladi: Bi, B2, Вз, B4.... -» B3 q opt q const. Standartlashtirishning namunaviy vazifasini sxema ko'rinishida quyidagicha tasvirlash mumkin (2.1-rasm):