Texnalogiyalari

Avtomobil yo‘llarining me’moriy kompozitsiyasi.
Avtomobilning harakat qilish tartibi va xavfsizligi ko‘p jihatdan haydovchi yo‘lni 
qanday qabul qilishiga, ya’ni «ko‘rish muhiti» qandayligiga bog‘liq bo‘ladi.
 
SHahar tashqarisidagi umum foydalanadigan yo‘l uzunligini eniga qaraganda 
cheksiz uzun desak bo‘ladi. Lekin yo‘lning hammasini bir vaqtning o‘zida ko‘z bilan 
to‘liq idrok qilib bo‘lmaydi. SHuning uchun yo‘l haqidagi yaxlit tasavvur harakat 
vaqtidagi ta’surotlarning ketma-ketligidan hosil bo‘ladi. SHunday bo‘lgani uchun 
(avtomobil harakat qilgandagi) qarash nuqtasi o‘tishi omillari bilan uning harakat 
tezligini ham hisobga olish kerak bo‘ladi. Sababi aynan shu xususiyat yo‘lning 
me’morchilik loiha ob’ekti sifatida qaralishini qiyinlashtirgan bo‘lishi mumkin. 
Yo‘l me’morlik loihasini tuzish ikkita miqyosda boradi: birinchidan trassa 
belgilanganda uning atrof manzaradagi asosiy, yirik elementlar bilan uyg‘un bo‘lishi 
hisobga olinadi, ikkinchidan esa alohida yo‘l uchastkalarining batafsil loihasi yo‘l 
o‘sha qismidagi muhit bilan bog‘lanib tuziladi. Ikkinchi vazifa birinchisidan oson 
emas, sababi uni hal qilish uchun bir-birini istisno qiladigan ikkita usul ishlatiladi – 
ya’ni yo‘l atrofdagi binolar, yashil muhitga mos qilinadi yoki mavjud yoki loihasi 
tuzilayotgan avtomobil yo‘li qanday bo‘lishiga qarab binolar quriladi, yo‘l 
ko‘kalamlashtiriladi, bezatiladi.
Yo‘l me’morchiligidagi maqsad uning quyidagi asosiy qismlarini hosil qildi: 
yo‘lning me’moriy kompozitsiyasini tuzish; 
makonda yo‘l o‘tkazish; 

---

yo‘lni manzaraga uyg‘un qilish qoida va usullarining bir qismi sifatida manzara 
loihasini tuzish. 
avtomobilni haydash xavfsiz va qulay bo‘lishi uchun me’morlik ob’ekti 
kompleksining bir qismi sifatida nigoh qaratiladigan (ba’zan «optik yo‘l ko‘rsatish» 
ham deyiladi) ob’ektlarni barpo qilish. 
insonlar va avtomobillarga xizmat qilish tadbirlarining bir qismi sifatida yo‘lni obod 
qilish. 
Har bitta me’morlik ob’ekti, shu jumladan, avtomobil yo‘lidagi har bitta me’morlik 
ob’ekti ikkita vazifani – g‘oyaviy badiiy va hayotiy amaliy vazifani bajarishi kerak. 
Yo‘l me’morligi masalasida ko‘proq makonda yo‘l o‘tkazish ya’ni atrof manzarani 
hisobga olib yo‘lning makonda ravon bo‘lishini ta’minlash» usullari ko‘proq
ma’lum. To‘g‘ri chiziq uzunligining chegarasi, uning ko‘rinarli bo‘lish bilan 
bog‘liqligi belgilangan, egri chiziqlar radiusi me’yorlab qo‘yilgan, rejadagi burilish 
burchaklari va yo‘lning uzun qismi o‘rtacha egriligi darajasi belgilab qo‘yilgan.
Kompozitsiya deganda hamma elementlari bir-biriga bog‘langan va uyg‘un birlikni 
tashkil etadigan yaxlit asarni hosil qilish tushuniladi.
 
Nazorat savollari: 
1.
 
Avtomobil yo‘llarining me’moriy kompozitsiyasi 
2.
 
SHovqin himoya qiladigan ko‘kalamlashtirish
3.
 
Gaz himoya qiladigan ko‘kalamlashtirish 
4.
 
CHangdan himoya qiladigan ko‘kalamlashtirish 
5.
 
Avtomobil yo‘llarini ko‘kalamlashtirish