Testologiya

TESTOLOGIYA

Fanga ajratilgan soatlar hajmi

Nazariy – 30 soat

Amaliy – 30 soat

Mustaqil – 90 soat

Fanni olib boruvchi: Jaliova S.X.

Ps.f.n.,dotsent

ADABIYOTLAR:

• 1. Анастази А., Урбина С. Психологическое тестирование. -Спб.:Питер, 2003.
• 2. Бодалев А.А., Столин В.В. Общая психодиагностика. – М: Изд-во Москв. Ун-та, 1987, или Спб: Речь, 2001.
• 3. Бурлачук Л.Ф. Психодиагностика. М., «Питер»,2009.
• 4. Войтов А. Г. Тестология гуманитариям. Теория и практика учебного тестирования. М.: 2005.
• 5. Семеновская, С.А. Основы тестологии: Саратов: 2015.
• 6. Майкл Фер., Верн Р.Бакарак. Психометрика: введение/пер. с англ. А.С.Науменко, А.Ю.Попова-Челябинский: Издательский центр ЮУрГУ,2010

Mavzu: TESTOLOGIYA HAQIDA TUSHUNCHA

Reja

1. Testologiyaning predmeti va ob`ekti.

2. Testlashtirish baholashning bir vositasi sifatida.

3. Amaliy testologiya tashkiliy-texnologik soha sifatida.

• ( ing. test – sinov,yunoncha logos –bilim,ta`limot) – diagnostika metodikalarini yaratish va ularni tavsiflash haqidagi fan. Fan sifatida testologiya 19 sarning oxiri 20 asrning boshlarida yuzaga keldi.

Testologiya

• sifatli va ilmiy asoslangan diagnostik metodikalarni yaratish haqidagi fan. Psixologiyada testologiyaning mazmuni differentsial psixometrika mazmuniga mos keladi.

Testologiya
Testologiyaning asoschisi ingiz psixologi F.Gaton bo`lib, u 9337 insonda testlashtirish o`tkazdi va 17 ko`rsatkich bo`yicha psixik, fizik va fizioogik xususiyatarni aniqladi. Testologiya AQSh va Frantsiyada taraqqiy etdi. Bunda asosiy e`tibor maktab o`quvchilari qobiliyatlarini o`rganishga qaratildi. A.Bine va T.Simon aqliy rivojlanishda orqada qogan bolaar intellektini o`rganishga qaratilgan testlar yaratish ustida ishlay boshadilar. 1908 yida intelekt koeffitsentini (IQ) aniqlash shkaasini ishlab chiqdilar. Keyinchalik bushkaaV.Shtern tomonidan takomillashtiridi.
Rossiyada psixotexnik tadqiqotlar asoschilaridan biri V.M.Bexterev bol`ib, inson psixofizik sifatarini o`rganishda refeksologiya tamoyiarini ishab chiqdi. 1901 yida A.P.Nechaev birinchi testologik laboratoriya ochib, psixologik va pedagogik testlashtirish metodlarini yaratdi.

• psixodiagnostika bo`limi) shaxsning muayyan psixologik sifat va xususiyatlarini psixologik testlar yordamida tadqiq qilishdir. Psixologik testlashtirish ishga qabul qilishda, psixologik masahat va psixoterapiyada qo`laniladi.

Psixologik testlashtirish

• individual-psixologik farqlarni o`lchash jarayonini ifodalovchi psixologik termin.

Psixologik testlashtirish

• insonning har qanday psixoogik xarakteristikalari: psixik jarayonlar, holatlar, xususiyatlar, munosabatlar va h. bo`lishi mumkin.

Testlashtirishning predmeti

• psixologik testdir

Psixologik testlashtirishning asosi

• sifat va miqdor individual-psixologik tafovutlarni o`lchash va aniqlash imkonini beruvchi standartlashgan tekshiruv tizimidir.

Psixologik test

• respondentning individual xususiyat va sifatlarini ( psixofiziologik va shaxslilik xarakteristikalar, qobiliyat, bilim va malakalar, psixik holatar) o`lchashga qaratigan standartlashtirilgan metodika.

Psixologik test
Psixologik testlarning imkoniyatlari nimada? Ekstraversiya, samimiylik, umumiy intellect, nevrotizm kabi psixologik xususiyatlarni testlar yordamida aniqlash mumkin.
Psixologik testlarning umumiy xarakteristikasi – bu validlik, ishonchlilik, reprezentativlik, haqqoniylik.

Baholash metodikasi quyidagi xususiyatarga ega bo`lsa test deb atalishi mumkin:

• Savol yoki topshiriqlar standart to`plami;
• Natijalarni miqdoriy ifodalash imkonini beruvchi bir yoki ber necha o`lchov shkalalarning mavjudligi;
• Har bir topshiriqqa har bir javobning bir yoki bir necha o`lchov shkaaari bilan bog`liqigi ( “test kaiti”ning mavjudligi);
• O`tkazishning standart protsedurasi ( sinaluvchiga standart instruktsiya, yordamchi informatsiyani qo`llash qoidasi, testlashtirishni tugatish yoki to`xtatish qoidalari);
• Natijalarni avtomatik qayta ishlash imkoniyatining mavjudligi ( inson ishtirokisiz);
• Test normalari – test ballarini bahoash kategoriyaariga o`tkazishning qayd qilingan chegaralari;
• Natijalarni tavsiflashning forma modeli;
• Ayni bir insonning qandaydir xarakteristikasini individual (gurux, jamoani emas) miqdoriy bahoashga yo`nalganlik.

Psixologik testlarning vazifasi - har-xil sharoitlarda individ yoki individlar o‘rtasidagi tafovutlarni o‘lchash va aniqlash.
Dastavval testashtirish eksperimentning bir turi sifatida qaralgan. Biroq hozirgi vaqtda testlashtirishning mustaqllik mohiyati va o`ziga xosligi eksperimentdan uni farqlashga asos bo`ladi.
Testashtirish jarayoni bosqichari
Testlashtirishning maqsad va vazifalariga mos keluvchi metodikalarni tanlash
Testni o`tkazish, yani ko`rsatmaga mos tarzda ma`lumotlar to`plash
Olingan ma`umotlarni “norma” bilan yoki o`zaro taqqoslash va baholash

Baholashni 2 ta usuli mavjudligi sababli psixologik diagnozning 2 ta turi farqlanadi:

1.

• Qandaydir belgining mavjud yoki mavjud emasligini qayd etish (konstatsiya qilish). Bunda sinaluvchi psixikasining individual-psixologik xususiyatlari berilgan mezonlardan biriga kiritiladi.

2.

• Diagnozning bu tipida sinauvchilar o`zaro taqqoslanib, u yoki bu sifatning namoyon bo`ish darajasiga qarab ularning har biri qanday o`ringa egaligi haqida xulosa qilinadi.