Тесты для самоконтроля. Книга будет полезной также для магистров и практикующих детских хирургов

 
17.12-rasm. Gidronefrozga olib keluchi sabablarning sxematik ko‘rinishi: 
1 – Jom kosacha tizimidagi stenoz, 2 – abberant qon tomir, 3 – siydik nayining fiksatsiyalangan 
bukilma hosil qilishi, 4 – siydik yulining buyrak jomining yuqori qismidan boshlanishi, 
5 – pieloureteral segmentning embrional tortmoq bilan tashqaridan bosilib qolishi, 
6 – pieloureteral segmentda klapan bo‘lishi. 
 
Odatda,  siydik  yo‘li  buyrak  jomining  yuqori  qismida  boshlangan 
patologiyasini ekskretor urografiya yordamida aniqlasa bo‘ladi. Boshqa turdagilarni 
esa operatsiya paytida bilish mumkin. 
Gidronefrozning  V.S.  Karpenko  (1980)  tomonidan  tavsiya  qilingan  tasnifiga 
asoslanib, uning klinik kechishi 4 bosqichga bo‘linadi: 
1. 
Boshlanish  bosqichi.  Buyrak  jomi  va  kosachalarida  giperkineziya 
holati kuzatilib, uning  faoliyati xali  buzilmagan  bo‘ladi. Buyrak  sohasida  sim-sim 
og‘riq  bo‘lib,  gohi-gohida  u  kuchayishi  mumkin.  Ekskretor  urografiyada  kontrast 
modda  buyrakda  3-5  daqiqada  paydo  bo‘ladi.  Kosachalar  uch  qanotli  bargga 

---

 
216 
o‘xshaydi,  jom  kattalashgan.  Buyrak  kalavachalarida  filtratsiya  funksiyasi  hamda 
buyrakdan qon o‘tish jarayoni biroz sustlashgan. 
Biroq, shuni  ta’kidlash  lozimki,  bolaning  yoshi  qancha  kichik  bo‘lsa,  buyrak 
jomining buyrak ichida  joylashgan hollari  ham  shunchalik  ko‘p uchraydi. Demak, 
kattalardan  farqli  o‘laroq,  bolalarda  gidronefrozning  birinchi  bosqichida  buyrak 
jomi  emas,  balki  uning  kosachalari  kengayadi.  Uch  yoshgacha  bo‘lgan  bolalar 
qayerida  og‘riq  bo‘layotganini  ayta  olmaydilar.  Ko‘pincha  esa  buyrak  ichidagi 
bosim  muntazam  ravishda  oshib  turganligi  uchun,  buyrak  shu  holatga 
adaptatsiyalanadi, ya’ni moslashadi. Bunda og‘riq bo‘lmaydi. Shuning uchun yosh 
bolalarda og‘riq belgisi katta ahamiyatga ega emas. 
2. 
Rivojlangan  bosqich.  Jom  va  kosachalar  segmentida  giperkineziya 
kuzatiladi  va  buyrak  sohasida  vaqti-vaqti  bilan  og‘riq  kuchayadi.  Buyrakning 
chayqatish  belgisi  chaqirilishi  mumkin.  Ekskretor  urografiyada  kontrast  modda 
buyrakda 25–30 daqiqalarda paydo bo‘ladi. Kosachalar kattalashgan, bir-biri bilan 
qo‘shilgan.  Ularning  bargga  o‘xshashligi  umuman  yo‘qolgan.  Buyrak  jomi  ham 
kattalashgan.  Buyrak  kalavachalarida  filtratsiya  jarayoni  32,01  ±1,2  ml/dan 
pasaygan. Buyrakning siydikni zichlash qobiliyati ham susaygan. 
3.  Asoratlangan  bosqich.  Siydik  yo‘llari  diskineziyasi,  uning  yuqori 
qismining  gipokineziyasi,  pielonefrit  vujudga  kelib,  buyrakning  faoliyati  o‘ta 
sustlashadi.  Kosachalar  va  jomdan  qon  oqa  boshlashi  ham  mumkin.  Ekskretor 
urografiyada  kontrast  modda  60  -  90  daqiqalarda  paydo  bo‘ladi.  Kosachalar 
kattalashgan va yumaloqlashgan. Buyrak jomi cho‘zilgan sharga o‘xshaydi. 
4.  Terminal  bosqich.  Jom  va  kosachalar  segmentida  atoniya  qayd  etiladi. 
Buyrak  o‘z  faoliyatini  to‘la  yoki  deyarli  to‘la  yo‘qotgan.  Aseptik  gidronefrozda 
(agar u bir tomonlama bo‘lsa), hech qanday klinik belgi bo‘lmasligi ham mumkin. 
Buyrak  kattalashgan,  biroq  yuzasi  tekis.  Uning  filtratsiya  va  reabsorbtsiya 
qobiliyati o‘ta sustlashgan.