Тесты для самоконтроля. Книга будет полезной также для магистров и практикующих детских хирургов

Klinika  va  tashxislash.  Mekniyli  ileus  bilan  og‘rigan  bemorlarni  10dan 
30 %gacha  kistofibroz  bilan  kasallangan  qarindoshlarga  ega  va  bu  autosom-
restessiv yo‘l bilan o‘tadigan genetik anomaliya hisoblanadi. Mekoniyli ileus bilan 
tug‘ilgan  bolalar  homila  gipotrofiyasi  bilan  tug‘ilsa  ham,  kamdan  kam  chala 

---

 
155 
tug‘ilgan  bo‘ladi.  Bolaning  tug‘ilish  vaqtida  tana  vazni  kamligi  qisman  homila 
davrida  hosil  bo‘lgan  ichak  tutilishi  sababli,  homila  amniotik  suyuqlikdan  kerakli 
oziqalarni  olmasligi  bo‘ladi.  Onalarda  ko‘p  suvlik  10-20  %  hollarda,  ko‘pincha  –
mekoniyli  ileusni  asoratlangan  shakllarida  kuzatiladi.  Oddiy  mekoniyli  ileus 
birinchi  24-48-soatlarda  qorin  kattalashishi  va  o‘t  aralash  qusish  bilan  namoyon 
bo‘ladi.  Mekoniy  kelmaydi.  Qorin  oldi  devoridan  ko‘pincha  paypaslaganda 
xamirsimon  konsistenstiyaga  ega,  kengaygan  va  uzaygan  ichak  qovuzloqlari 
konturlari  aniqlanadi.  To‘g‘ri  ichak  va  anvl  teshigi  ko‘pincha  toraygan,  kichik 
razmerda  bo‘ladi  va  bu  noto‘g‘ri-  ichak  stenozi  yoki  atreziya  deb  talqin  qilinishi 
mumkin. 
Asoratlangan  mekoniyli  ileus  og‘irroq  kechadi  va  ko‘p  hollarda  tug‘ilgandan 
so‘ng birinchi 24 soatlarda o‘tkir, respirator distresga olib keluvchi qorin shishi dan 
boshlanadi.  Kengaygan  qorin  devori  giperimiyasi  va  shishi  bilan  kechadigan 
peritonit  simptomlari,  rentgenogrammada  –  pnevmo-peritoneum  kuzatilishi 
mumkin.  Shish  va  giperimiya  qorin  devori  ostida  psevdokista  yoki  peritonit 
borligidan dalolat beradi. Ba’zan kuchli gipovolemiya rivojlanadi, sepsis alomatlari 
paydo bo‘ladi, bemorni ahvoli og‘irlashadi. 
Operatsiyadan  oldingi  tashxis  asosan  klinik  manzara,  fizikal  tekshiruv  va 
rentgenografiya  (vertikal  va  gorizontal  holatda)  hamda  oilaviy  anamnezga 
asoslanib  qo‘yiladi.  Kuzatilayotgan  simptomatika  ba’zan  boshqa  ichak  tutilishi 
turlari  deb  xato  talqin  qilinishi  mumkin.  Masalan  bunday  klinik  manzara  tug‘ma 
agangliozda ham, ayniqsa total, subtotal, va gipotireozda kuzatilishi mumkin. 
Oddiy  mekoniyli  ileusda,  qorin  bo‘shlig‘i  rentgenogrammasida  ko‘pincha 
kengaykan  ichak  qovuzloqlari,  ya’ni  ingichka  ichak  tutilishi  belgilari  ko‘rinadi. 
Rentgenologik  manzara  yonbosh  ichak  atreziyasida  va  boshqa  obstruksiya 
shakllarida kuzatiladigan manzaradan farqlanmaydi. Ichak qovuzloqlari kengayishi 
darajasi  har  xil  bo‘lishi  mumkin:  ba’zilari  juda  kengaygan  bo‘lishi  mumkin, 
boshqalari me’yorida bo‘ladi. Ko‘pincha yirik donalik, sovun pufaklariga o‘xshash 
soyalar  ko‘rinadi,  bu  quyuq  mekoniyni  ichida  havo  pufaklari  borligi  bilan 
ifodalanadi (15.14–15.15-rasmlar). Bunday manzara ichak tutilishi boshqa turlarida 

---

 
156 
ham  kuzatiladi.  Mekoniyli  ileusda  suyuqlik  satxlari  miqdori  ko‘p  xolarda  oz, 
chunki  ichak  qovuzloqlari  asosan  suyuqlik  yoki  yopishqoq  mekoniy  bilan  to‘lgan 
bo‘ladi. Bu belgi ham katta diagnostik ahamiyatga ega emas, chunki boshqa ichak 
tutilishi 
shakllarida 
kuzatilishi 
mumkin. 
Mekoniyli 
ileusda 
vertikal 
rentgenogrammalara ba’zan havo pufagi bilan suyuqlik satxlari ko‘rinadi.