Термодинамиканинг биринчи қонуни

Ҳамма термодинамика жараёнлари тўғри ва тескари йўналишда бажарилиши мумкин. Шунга кўра, термодинамика жараёнларини ҳам иккига ажратиб, тўғри жараён ёки тескари жараён деб юритилади.

• Ҳамма термодинамика жараёнлари тўғри ва тескари йўналишда бажарилиши мумкин. Шунга кўра, термодинамика жараёнларини ҳам иккига ажратиб, тўғри жараён ёки тескари жараён деб юритилади.
• РV- диаграммасида ихтиёрий термодинамика жараёнини ифодалаймиз (расм 2.3), бунда 1-2 чизиқ шу жараёнларни ифодалайди. Жараён 1-ҳолатдан 2-ҳолатга томон бораётган бўлса, кенгайиш жараёни (тўғри жараён) бўлади. Бунда ишчи жисм кетма - кет а, в, с каби қатор тенг салмоқли ҳолатларни эгаллаб боради, ҳамда кенгайиш чексиз секин бўлади ва газ ҳолати кўрсаткичларининг қийматлари бир-бирига чексиз яқин деб фараз қилинади, яъни газ 1-а-б-с...-2 жараён орқали кенгаяди.

• Қайтар ва қайтмас термодинамика жараёнлари.

Энди жараёнларни тескари олиб борсак, газ юқоридаги шартларга кўра, чексиз секин қисилиб, кетма-кет тенг салмоқли ҳолатларни ифодалаб, 2-...с-в-а-1 жараёнларни бажаради ва дастлабки ҳолатини эгаллайди. Шундай қилиб, термодинамика тизими тўғри ва тескари жараёнларни бажаргандан сўнг, у тўла дастлабки ҳолатига қайтади. Бундай термодинамика жараёнлари қайтар жараёнлар деб юритилади.

• Энди жараёнларни тескари олиб борсак, газ юқоридаги шартларга кўра, чексиз секин қисилиб, кетма-кет тенг салмоқли ҳолатларни ифодалаб, 2-...с-в-а-1 жараёнларни бажаради ва дастлабки ҳолатини эгаллайди. Шундай қилиб, термодинамика тизими тўғри ва тескари жараёнларни бажаргандан сўнг, у тўла дастлабки ҳолатига қайтади. Бундай термодинамика жараёнлари қайтар жараёнлар деб юритилади.

• Табиатда мавжуд бўлган барча жараёнлар қайтмас жараёнлардир, чунки ҳеч қандай ҳақиқий жараён юқорида айтиб ўтилган шартларни бажара олмайди. Шунинг учун қайтувчан жараёнларни идеал жараёнлар дейиш мумкин. Реал жараёнлар идеал жараёнларга оз ёки кўпроқ яқинлашиши мумкин, лекин ҳеч қачон айнан ўзи бўла олмайди (расм 2.4).

• (расм 2.4).