Termodinamika va statistik fizika

=
 
(5-105)
b u   y e rd a  
f k  ~
  kuch.  (5.104)  K lauzius  tom onidan  virial  deb 
atalg an .  D em ak,  (5.102) ga  k o 'ra   b itta   erk in lik   d arajasin in g  
o'rtacha  viriali
1 
7
“ 
ЭН 
1  x"* 
x 
в 
kT 
/с
  in e \
=  
=  
<5106) 
Bu  teorem alarni  sodda  sistem alarga  tatbig'ini  ko'rib  chiqamiz.
1. 
G a r m on i k  ossillator.
  G arm onik  ossillatorning  G am ilton 
funksiyasi  quyidagicha:
H ( q ) P ) =  
+  
1 .
2 m  
2
D emak,  uning  viriali  quyidagiga  teng:
q  ёН  _   nq2  _   у
2 Hq
 
2 
‘
S hu n d ay   qilib  (5.101)  va  (5.102)  ga  asosan
K - - ,  
U  =   ~,  
H  =   E  =   K  + U  =   d  =   kT,
2 
2
y a ’ni  garm onik  ossillatorning  o'rtacha  energiyasi  teng  ekan.
2. 
Angarmonik  ossillator.
  Gamilton  funksiyasi  quyidagi  k o 'ri­
nishda  bo'lgan  angarm onik  ossillatorni  qaraylik:
Bu  sistem a  uchun  virial  quyidagiga  teng  bo'ladi: 
qdH