Termodinamika va statistik fizika

dt 
dt
Bu  y erd a  (ad
7
)  -   (p,  Pj)—>(p2,  p3)  tip   to 'q n ash ish   n atijasid a 
tasviriy  nuq talari  d
7
  hajm   elem entini  ta rk   etgan  m olekulalar 
soni,  (bd
7
)  esa  (p2,  p
3
)—>(p,  p x)  tip  to ‘qnashish  tufayli  tasviriy 
n u q talar  d
7
  hajm   elem entiga  kirgan  m olekulalar  soni.  A gar
d /(r ,p ,t )   _ ^  +  _ P ^  +   p ^  
dt 
Эt 
m   r)r 
Эр
tenglam ani  hisobga  olsak,  (
10
.
1
)  quyidagicha  yoziladi:
^  + - L ^  + F ^ -   = 
I.
 
(10.2)
at 
m
 
dr 
dp
Bu  y erd a  p /m   =  v  -   m olekula  tezligi,  d p /d t  =   F  -  
t
  v aq t 
m om entida  impuls  va  koordinatlari  d
7
 fazaviy  hajm   elem entida 
yotgan  m olekulaga  t a ’sir  etuvchi  kuch.
I  =   b  -   a
 
(10.3)
ifoda  to 'q n ash ish  integrali  deb  yuritiladi.  Masala  to'qnashish 
integralini  topishdan  iborat.  To'qnashish  integralini  faq at  to ‘q- 
nashishlar  ju ft-ju ft  holda  o‘tuvchi  yetarli  darajad a  siyraklan-
23  -   A.A. A bdum alikov,  R. M am atqulov
337

---

tirilgan  gazlar  uchun  hisoblash  mumkin.  Faraz  qilaylik  mole- 
kulalarning  to'qnashishi  qattiq   sharlarning  elastik  to‘qnashish 
qonuni  bo'yicha  yuz  bersin.
Bir  xil  zarralarning  ju ft-ju ft  holda  elastik  to‘qnashishlarida 
im puls  va  e n e rg iy a n in g   sa q la n ish   q o n u n la ri  q u y id a g ic h a  
yoziladi:
Pi  + P  =  P
2
  + Рз > 
(Ю.
4
)