Termodinamika va statistik fizika

(SQ  =  0,  Cs  —
  0).
3.  Politropik  jarayon  (C  =   const).
M urakkab  sistem alarda  yuqoridagilardan  tashqari  yana  ko'p 
sonli  turli  xil  jarayonlar  o'tishi  mumkin.  Jarayonlarning  soni 
va  x arak teri  sistem aning  tabiatiga  bogiiq  bo'ladi.
A gar term odinam ik sistema  oddiy bo'lsa,  u holda  qo'shim cha 
yana  ikkita:  izoxorik  va  izobarik  jarayonlar  o'tadi.  K o'pincha 
ana  shu  jarayonlar  asosiy  term odinam ik  jarayonlar  deb  y u ri­
tiladi.  A m alda  sistem ada  o 'tayotgan  jaray o n   yuqorida  sanab 
o'tilgan  asosiy  jarayonlarning  aralashm asidan  iborat  bo'ladi. 
Shuning  uchun  real jarayonlarning  xususiy  holi  bo'lgan  politro­
pik  jarayonni  olib  qaraymiz.  Chunki  yuqorida  eslatib  o'tilgan 
jaray o n lar  politropik  jarayonning  xususiy  hollaridir.
Izotermik,  izoxorik  va  izobarik jarayonlardan  farqli  ravishda 
adiabata  va  politropa  tenglam alarini  faq at  term ik   tenglam a 
yordam ida  hosil  qilib  bo'lm aydi,  chunki  term ik  tenglam ada 
issiqlik  miqdori  va  sig'imi  qatnashm aydi.  Bu  jarayonlar  uchun 
holat  tenglam alarini  olishda  term odinam ikaning  birinchi  qo­
nuni,  kalorik  va  term ik  tenlam alardan  foydalanish  kerak  bo'­
ladi.  M urakkab  term odinam ik  sistem alar  uchun  politropa  teng- 
lam asini  k o 'rib   chiqamiz.  Holat  tenglam asi 
F(T,
  /.,  A.)  =  0, 
um u m lash g an   ku ch