Termodinamika va statistik fizika

e
  = 
h v   —  Кш,
  im p u lsi  esa
p  — -   -  —  -   — .  N urlanishda  sistem a  m exanik  m om enti  b u tu n
с 
с 
с
h
  ga  karrali  kattalikka  kam ayadi.  Chunki  bu  m om ent  sistem a- 
dan  uchib  chiquvchi  fotonlar  tom onidan  olib  ketiladi.  Foton­
lar  orasida  o'zaro  ta ’sir  bo‘lmaganligi  uchun  foton  gazini  ideal 
gaz deb qarash mumkin. Foton m om enti b u tu n  bo'lganligi uchun 
foton  gazi  B oze-E y n sh tey n   statistikasiga  bo'ysunadi.
Term odinam ik  m uvozanat  yuzaga  kelishida  gaz  m olekula- 
larining  o‘zaro  t a ’siri  asosiy rol  o'ynaydi.  Fotonlar  orasida  o'zaro 
t a ’sir  yo'q  bo'lishiga  q a ra m asd a n   m uvozanat  holat  m av ju d  
bo'lib,  ular  impuls  va  energiya  bo'yicha  qandaydir  taqsim otga 
bo 'ysunadi.  Foton  gazida  m u v o zan at  yuzaga  kelishi  u c h u n  
•zarralar  ta ’siriga  ekvivalent  bo'lgan  -   bir  chastotadagi  (ener­
giyali)  foton  boshqa  chastotadagi  fotonga  aylanib  turishi  kerak. 
Boshqa  tom ondan  sistem a  b ir  b u tu n   holda  b erk   bo'lganligi 
uchun  ichki  energiyasi  o'zgarm as  bo'lishi  kerak.  Demak,  e n er­
giya  balansini  saqlash  uchun  foton  gazida  zarralar soni  berilgan 
deb  bo'lm as  ekan.  M ana  shu  xususiyati  bilan  foton  gazi  mole- 
kular  gazdan  farq   qiladi.
199

---

Faraz  qilaylik,