Termodinamika” fanidan o`quv- uslubiy majmua


BUG’ TSIKLLARI. 9.1. Bug’ qurilma tsikllari



Download 4,79 Mb.
bet41/182
Sana11.04.2022
Hajmi4,79 Mb.
#543693
1   ...   37   38   39   40   41   42   43   44   ...   182
Bog'liq
маъруза-мажмуа

9-MA’RUZA


MAVZU: BUG’SIKLLARI.


9. BUG’ TSIKLLARI.

9.1. Bug’ qurilma tsikllari.

9.2. Binar tsiklli bug’ – kuch qurilmasi

9.3. Teplofikatsion bug’-kuch qurilmasi





9.1. Bug’ qurilma tsikllari.


Hozirgi vaqtda elektr energiyasining asosiy qismi (80% ga yaqini) bug’ - kuch qurilmalarida ishlab chiqaoriladi, ularda ish jismi sifatida suyuq va bug’ xolatdagi suv ishlatiladi. Yoqilg’ining yonishida hosil bo’ladigan issiqlikni mexanikaviy ishga aylantiradigan qurilmalar yig’indisi bug’-kuch qurilmasi deyiladi.
Bug’-kuch qurilmalari agregati, bug’ trubinasi, kondensator, nosas, elektr generator va boshqa yordamchi uskunalardan tashkil topgan. Bug’-kuch qurilmalarida ishlatiladigan ish jismi – suv bug’i parametrlarining o’zgarishini qarab chiqamiz. Bug’-kuch qurilmalrining nazariy tsikli Renkin tsikli hisoblanadi (15.1-rasm). Bunday tsiklni XIX asrning 50 – yillarida shotlandiyalik muxandis va fizik U.Renkin hamda R.Klauziuslar qariyib bir vaqtda taklif etdilar; odatda bu tsiklni Renkin tsikli deb ataydilar.
Bug’ qozoni 1ga issiqlik keltiriladi. Qozondagi suv isiydi va to’yingan nam bug’ga aylanadi. Bug’ qizdirgich 2 ga o’tadi va erda belgilangan temperaturagacha qiziydi. Yuqori bosim va temperaturadagi qizdirilgan bug’ trubina 3 ga yuboriladi, bu erda u kengayib ish bajaradi. Mexanik ish generator 4 ning valiga uzatiladi. Ishlab bo’lgan bug’ esa trubinadan kondensator 5 ga o’tib u erda kondensatlanadi. So’ngra kondensat nasosi 6 bilan taominlash nasosi 7 kondensatning bosimini berilgan qiymatgacha oshirib, keyingi tsikl uchun qozonga uzatib beradi.
Renkin tsikli to’rtta – ikkita izobarik va ikkita adiabatik jarayondan tarkib topadi.
9.2 – rasmda Renkin tsiklining rv, Ts va hs diagrammalari tasvirlangan.


Bu diagrammalarda ordinatadagi 1 va 2 nuqtalar orasidagi masofa turbina bajargan ishga, 2 va 3 nuqtalar orasidagi ish bajarib bo’lgan bug’ o’zidagi qoldiq issiqlikni kondensator – sovitgichga berib kondensatsiyalanadi, 3 va 5 nuqtalar orasida kondensat nasosda siqiladi, 1 va 5 nuqtalar orasidagi masofa tsiklda boradigan issiqlik q1 ga mos keladi.


TSiklda ish jismiga ,eriladigan issiqlik miqdori (q1) Ts diagrammada Q–3-5-4-6-1-v-s yuza bilan tasvirlanadi. Tsikldan olinadigan issiqlik (q2) Q – 3-2-v-Q yuzaga, tsikl ishi esa RV diagrammada 3-5-4-6-1-2-3 yuzaga ekvivalent.
Renkin tsiklida issiqlik berish va olish jarayonlari izobaralar bo’yicha amalga oshirilishi, izobarik jarayonida esa berilgan (olingan) issiqlik miqdori ish jismining jarayon boshi va oxiridagi entalppiyalari ayirmasiga teng bo’lishi tufayli, Renkin tsikliga tadbiqan kuyidagilarni yozish mumkin:
q1=h1-h5 (9.1)
va
q2=h2-h3 (9.2)
Bu erda h1 o’ta qizigan suv bug’ining qozondan chiqishdagi entalg’piyasi (R1 bosim va T1 temperaturada); h5 – suvning qozonga kirishdagi, ya’ni nasosdan chiqishdagi entalppiyasi (R1 bosim va T5 temperaturada); h2 – nam bug’ining trubinadan chiqishdagi, ya’ni kondensatorga kiradigan entalppiyasi (bu entalppiya R2 bosim bilan qatoiy aniqlanadigan to’yinish temperaturasi, T2 da suvning to’yinish chizig’idagi entalppiyasiga teng).
1 kg bug’ining tsikl davomida bajargan foydali ish lfoy bug’ning turbinaga kirishdagi h1 va undan chiqishdagi h2 entalppiyalarning farqiga teng:
lfoy = h1-h2 (9.3)
Umumiy taorifga ko’ra har qanday tsiklning termik FIK t foydalanilgan issiqlik q1-q2 keltirilgan issiqlik q1 ga nisbatiga teng:
(9.4)
Renkin tsiklining FIK ushbu ifodadan aniqlanadi:
(9.5)
Bu tenglamani kuyidagi ko’rinishda ham yozish mumkin:
(9.6)
Agar nasos bajargan ish (h5-h3) bajarilgan ishga (h1-h2) nisbatan juda kichik bo’lishi tufayli uni nazarga olinmasa, ya’ni h3h5 bo’ladi desak, u holda (9.6) tenglamani kuyidagi ko’rinishda yozish mumkin.
(9.7)
Bu munosabatdan pats bosimli bug’ – kuch qurilmalar tsiklini taxminan hisoblashda foydalanish mumkin. Yuqori bosimli qurilmalardan nasos ishi kattaligini nazarga olmasdan bo’lmaydi. Foydali ish birligi olish uchun turbina orqali muayyan miqdorda bug’ o’tkazish kerak; bug’ning shu miqdori solishtirma farqi deyiladi va d0 xarfi bilan belgilanadi (kg/J):
(9.8)
Barcha bug’-kuch qurilmalari, asosan elektr energiyasi ishlab chiqarishga mo’ljallangan bo’ladi, shuning uchun bug’ning solishtirma sarfi d0 elektr energiyasi birligiga to’g’ri keladigan birliklarda o’lchanadi. Agar entalppiyalar farqi h1-h2 kJ/kg larda ifodalansa, u holda d0 kg/(kVtsoat) bilan ifodalanadi 1 kVtsoat = 3600 kJ ekanligini hisobga, (9.8) formulani kuyidagi ko’rinishda yozish mumkin:

Muayyan quvvatda bug’ning nisbiy sarfi qanchalik kam bo’lsa, bug’-kuch tsiklining shunchalik katta bo’ladi.
Zamonaviy bug’-kuch qurilmalari o’ta murakkab bo’lishiga qaramasdan FIK 90-98% ni tashkil qiladi. Renkin tsikli termik FIKning kattaligi suv bug’i parametrlariga qanday bog’liqligini aniqlaymiz. Tadbiqiqotlar natijasida Renkin tsiklining FIK kuyidagi hollarda ortishi aniqlangan: R1 bosim ortsa, R2 bosim kamaysa va bug’ning o’ta qizish temperaturasi T1 ortsa bug’-kuch qurilmalarining FIK ortishi tufayli ko’p miqdorda yoqilg’i tejaladi. Masalan, quvvati 50 ming kVt bo’lgan bug’-kuch qurilmasining FIK 1%ga ortsa, har soatda 250 kg shartli yonilg’i tejaladi. 15.1- jadvaldan ko’rinib turibdiki, t1 va R1 o’zgarmas bo’lib, boshlang’ich bosim R1 ortsa Renkin tsiklining termik FIK ortadi.
Lekin R1 bosimni ortishi natijasida kengayish oxirida bug’ning namligi ortadi.
9.1 – jadval
t ning R1, t1, R2 larga bog’liqligi



R1, MPa

t, %

T1, ­­0C

t, %

R2, MPa

t, %

1,5

34

300

37,4

0,004

38,9

2,5

36,9

350

38

0,01

36,3

5

38,9

400

38,9

0,08

29,6

7,5

40,5

450

39,5

0,12

27,8

10

41,5

500

40,2

0,2

25,5

12,5

42

550

40,8

0,3

22,3

T1=400 0C;R2=0,004MPa

R1=5Mpa; R2=0,004MPa

R1=5Mpa;
T=400 0C

Namligi yuqori bo’lgan bug’ turbina parraklarini tez ishdan chiqaradi. Namlikka yo’l qo’yilishi ketmasligi uchun meoyordan (10% gacha) ortib ketmasligi uchun bug’ oraliq bosqichda qizdiriladi. Bug’ turbinada jismi kengaygandan keyin bug’ qizdirgichga beriladi, bu erda u kattadan o’ta qizigan bug’ holatiga o’tdi. Shuning uchun bug’ turbinasining oxirgi bosqichlariga yuboriladi. Bug’ni oraliq bosqichda qizdirgich termik FIK ning qisman ko’payishiga va turbina parralari ishlash muddatining uzayishiga olib keladi.


9.3- rasmda bug’ni oraliq bosqichda qizdirishning oddiy sxemasi keltirilgan.
Oraliq bug’ qizdirgich 2 qozon och regatining gaz yo’llariga, odatda, asosiy bug’ qizdirgich 1 dan xitin o’rnatiladi.
Bug’ qizdirgich 2 dagi bug’ qizigan gazlar taosirida deyarli boshlang’ich temperaturasigacha isiydi va turbinaning oxirgi bosqichlariga o’tadi.
R1 va R2 o’zgarmasdan bug’ning boshlang’ich temperaturasi t1 ko’tarilish bilan temperatura tushishi ko’payadi va natijada Ts ortadi (1-jadvalga qarang), bug’ning namligi esa, kamayadi. Bug’ning turbinadan chiqishdagi bosimi R2 qanchalik pats bo’lsa, bug’ bajargan ish shunchalik ko’p va qurilmaning termik FIK katta bo’ladi. Lekin R2 bosim kondensatordagi sovituvchi suvning temperaturasi bilan aniqlanadi. Suvning yillik o’rtacha temperaturasini 10-15­­­0 C dan pats temperaturagacha sovitadigan tabiiy sovitgichlar yo’qligi sababli R2 ni juda kamaytirish amalda mumkin emas.


Download 4,79 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   37   38   39   40   41   42   43   44   ...   182




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish