Termodinamika” fanidan o`quv- uslubiy majmua

Ekranlar.
Texnikaning turli soxalarida nurli issiklik almashinuv jadalligini kamaytirish lozim bo’lada. Masalan, temperaturasi yukori bo’lgan stexlarda ishchilarni issiklik nurlaridan ximoya kilish kyorak bo’ladi. Shuning uchun nur energiyasini kamaytirish maksadida turli xil geometrik shakldagi to’siklar (ekranlar) ko’yiladi. Bu bilan issiklik texnikasi asbobuskunalari ximoyalaiadi va ularning yaxshi xolda uzok muddat ishlashi ta’minlanadi.
Odatda, ekranlar kaytarish xususiyati yukori bo’lgan yutsa metall tunukadan tayyorlanadi. Ikki parallel sirtlar o’rtasida joylashgan ekranning issiklik uzatishga ta’sirini ko’rnb chikaylik. Sirtlar va ekran yuzalarini bir xil deb xisoblaymiz sirtlar temperaturasi T₁ va T₂ o’zgarmas bo’lib, T_1> T₂ bo’lsin. Sirtlar va ekranning nurlanish koeffistientlarini xam bir-biriga teng deb olaylik.
U xolda, ekransiz sirtlar orasidagi, birinchi sirt va va ekran orasidagi xamda ekran va ikkinchi sirt orasidan keltirilgan nurlanish koeffistientlari bir xil bo’ladi. Birinchi sirtdan ikkinchi sirtga uzatilayotgan issiklik okimini (ekransiz) kuyidagi tenglamadan aniklaymiz:

q_o=C_k[(T₁/100)⁴(T₂/100)⁴r

Birinchi sirtdan ekranga uzatilayotgan issiklik okimini kuyidagi formuladan topamiz:
q₁=C_k[(T₁/100)⁴(T_ek/100)⁴r

Ekrandan ikkinchi sirtga uzatilayotgan issiklik okimini esa, kuyidagi tenglamadan aniklaymiz:

q₂=C_k[(T_ek/100)⁴(T₂/100)⁴r
Issiklik almashinuvi turgun, ya’ni sirtlar temperaturalari o’zgarmas bo’lishdaq₁ =q₂ bo’ladi. Shuning uchun:
C_k[(T₁/100)⁴(T_ek/100)⁴r=C_k[(T_ek/100)⁴(T₂/100)⁴r
Bundan
(T_ek/100)⁴= C_k[(T₁/100)⁴(T₂/100)⁴r
Ekran temperaturasi ifodasini yukoridagi tenglamalarga ko’yib,birinchi sirtdan ikkinchi sirtga ekran orkali o’tgan issiklik okimini aniklaymiz:
q₁₂ = C_k[(T₁/100)⁴(T₂/100)⁴r
Birinchi va oxirgi tenglamalarni takkoslab, sirtlar o’rtasida ekran bo’lganda issiklik almashinuvi ikki marta kamrok bo’lishini aniklaymiz:
q₁₂ = q_o (3.23)
Ekranlar sonini orttirish usuli bilan nur issikligi almashinuvini bir necha o’n martalab kamaytirish mumkin. Nur issiklik almashinuvi ekran materialiga va uning sirtining xolatiga boglik. Masalan,oksidlangan temir tunukasi ekran sifatida ko’llanilsa, bu ekran nur issikligi mikdorini 13 marta, shunday tunukadan uchtasi ko’yilsa, 39marta kamaytiradi.