Termodinamika” fanidan o`quv- uslubiy majmua

2.5. Entalppiya

Entalppiya (yunoncha – enthalpo – isitaman) tizimning holat funkstiyasi bo’lib, u O yoki N harfi bilan belgidalanadi.

Tizim ichki energiyasining yig’indini U bilan tizimning bosimi R nining tizim hajmining kattaligi V ga ko’paytmasi yig’indisining kattaligi turli-tuman termodinamikaviy hisoblashlarda muhim rolp o’ynaydi; bu kattalik entalppiya deb ataladi.
N=U+pV. (2.19)
Entalppiya ham ichki energiyaga o’xshab ekstentiv xossa ekanligi tushunarlidir:
, (2.20)
. (2.21)
Entalppiya ham issiqlik, ish va ichki energiya o’lchanadigan birliklarda o’lchanadi.
Entalppiya holat funkstiyalari (u,p,v) kattaliklarning kombinastiyalaridan iborat bo’lganligidan, binobarin entalppiya ham holat funkstiyasi bo’ladi.
Termodinamikaning birinchi qonuni tenglamasi (2.21) ni ehtiborga olib quyidagicha yozish mumkin:

u holda
(2.22)
(2.23)
Bu tenglamadan shu narsakelib chiqadiki, agar tizimning bosimi o’zgarmasdan saqlansa, ya’ni izobarik jarayon (dp=0) amalga oshirilayotgan bo’lsa, u holda

dq_p=dh, (2.24)

ya’ni tizimga izobarik jarayonda keltirilgan issiqlik faqat tizim entalppiyaning o’zgarishigagina sarflanadi.

Bundan izobarik issiqlik sig’imi quyidagiga teng:
(2.25)
Bu munosabatlardan shu narsa kelib chiqadiki, ideal gazning entalppiyasi ideal gazning ichki energiyasiga o’xshash, faqat temperaturagagina bog’liq.

dh=CpdT (2.26)

Termodinamikada ichki energiya entalppiya, issiqlik sig’imi moddaning kalorik xossalari deb, solishtirma hajm, bosim va temperatura esa moddaning termik xossalari deb ataladi.

Turli xil bug’lar, gazlar va gazlar aralashmasining entalppiyalari texnik adabiyotlarda berilgan. Bu mahlumotlardan foydalanib o’zgarmas bosimli jarayonda ishtirok etayotgan issiqlik miqdorini aniqlash mumkin. Ayniqsa, issiqlik va sovitish mashinalarining issiqlik hisobidan entalppiyani qo’llash, bu hisoblashlarni soddalashtirib, grafik usullarni qo’llash imkonini yaratadi.