Termodinamika” fanidan o`quv- uslubiy majmua

P=m(c₁—c₂)
Ish qanotlariga 1 sekund davomida kirgan 1 kg bug’ning hosil qilgan aylanma kuchi p ni aniqlaymiz. Bug’ning uchun tezliklar uchbug’rchagidan c₁ va c₂ tezliklarning qanotlarning harakat yo’nalishiga (bug’ aylanma tezlik u yo’nalishi bilan mos tushadi) proyektsiyalari yiindisini topamiz. U holda
P=c₁cos₁+c₂cos₂
u aylanma tezlik bilan aylanayotgan ish qanotida 1 kg bug’ning 1 sekund davomida bajargan ishi quyidagi tenglikdan aniqlanadi:
l=Pu
Sekundlik ish qiymatini topamiz:
l=u(c₁cos₁+c₂cos₂)
Bug’ning sekundlik ishi bug’ jarayonchasining nisbiy tezliklari orqali ham ifodalanishi mumkin. Bug’ning uchun tezliklar uchbug’rchagidan kelib chiqadigan nisbatlardan foydalanish lozim:
c₁cos₁ = w₁cos₁ + u
c₂cos₂ = w₂cos₂ + u
Bug’ tenliklardan olingan qiymatlarni sekundlik ish qiymatini formulasiga qo’ysak, quyidagilami olamiz:
l= u(w₁cos₁ + w₂cos₂)
Bug’ning bosqich qanotlarida bajargan xuddi shu sekundlik ishini kinetik energiyalarning ayirmasi sifatida ham ko’rsatish mumkin:

bug’ erda — bug’ massa birligining ish qanotlariga kirishdagi kinetik energiyasi, j/kg;
— ishlab bo’lgan bug’ning ish qanotlaridan chiqishdagi, shu bosqichda foydalanilmagan kinetik energiyasi, u chiqish isrofi deyiladi, j/kg.
Haqiqiy turbinada ish qanotlariga o’tgan issiqlikning hammasi to’liq ishga aylanmaydi. Uning bir qismi bug’ning soplolar devoriga va qanotlarga ishqalanishi, uyurmalanishi va chiqish tezligi c₂ bilan bo’ladigan isroflar tufayli yo’qoladi. Haqiqiy turbinada ish jarayonining mukammallik darajasi nisbiy f.i.k. bilan xarakterlanadi; bug’ ko’rsatkich 1 kg bug’ bajargan sekundlik ishning issiqlik pasayishi h₀ ga nisbati bilan aniqlanadi:

Ma׳lumki, nisbiy f.i.k. qancha katta bo’lsa, turbinaning ishlashi shunchalik mukammal bo’ladi.
Aktiv bosqich uchun nisbiy f.i.k. ning qiymati Banki formulasidan aniqlanadi, quyida bug’ formula tayyor holda Keltirilgan:

Tezlik koeffitsiyentlari  va  shuningdek, kirish bug’rchagi  ayni turbina uchun o’zgarmas qiymatga ega bo’lganligi sababli yuqoridagi formuladan nisbiy f.i.k. faqat aylanma tezlik u ning absolyut tezlik c₁ ga nisbatidan iborat degan xulosa kelib chiqadi:

Ideal holda ==l da aktiv turbinada ₁=0 bo’lganda va issiqlik pasayishi h₀ ning hammasi ishga aylanadi, ya׳ni h₀=l deb faraz qilganda quyidagicha bo’ladi:

Bug’ holda ish ildiragi qanotlarining aylanma tezligi bug’ning ish qanotlari kanallariga kirishi absolyut tezligi c₁ ning yarmiga teng, ya׳ni u=0,5c₁.