Termiz muhandislik texnologiya instituti elektr mashinalari

2 - rasm. Salt ishlash tavsifi E0 - salt ishlashdagi EYUK, iq – qo’zg’atish toki, Un – nominal kuchlanish

3 - rasm. Induktiv yuklanish tavsifi U1 – kuchlanish, iq – qo‘zg‘atish toki, Un – nominal kuchlanish

Pazlarda uch fazali o‘zgaruvchan tok chulg‘ami joylashtiriladi. Sinxron gеnеratorning rotori ikki turda, ya'ni ayon va noayon qutbli qilib ishlanadi. Rotor o‘zagi ayrim tunukachalardan yoki quyma po‘latdan yasalib unga qo‘zg‘atuvchi chulg‘am joylashtiriladi

4. ISHNI BAJARISH TARTIBI VA HISOBOT TAYYORLASH
4.1. Generatorning tashqi tavsifi – generator yakor chulg’amidagi kuchlanish U₁ ning yuklama toki I₁ bilan bog’lanishini ko’rsatadi, ya’ni U₁=f (I₁). Bu tavsif i_q=const, cos=const, n=const bo’lganda olinadi. Bu tavsif quvvat koeffisiyentining ikkita qiymatida, ya’ni cos=1.0 yuklama aktiv xarakterda bo’lganda va cos = 0.7 yuklama aktiv va induktiv xarakterda bo’lganda, ya’ni yuklar qarshiliklari R_yu va X_yu bo’lganida olinadi. Tashqi tavsif quyidagi tartibda olinadi:



4-rasm. Generatorning tashqi tavsifi (induktiv xarakterli)

Sinxron generatorning yuksiz ishlashdagi kuchlanishi U nominal qiymatga yetkaziladi. Bunda qo’zatish toki I_q ning qiymati nisbiy birlikda 1ga teng. Sekin asta yuklamani I₁=I_n gacha oshirib boriladi va bunda 5-6ta nuqta olinadi. Tajribadan olingan ma’lumotlar 3- jadvalga yozib boriladi_. cos=1.0 yuklama aktiv xarakterda bo’lganda va cos=0.7 yuklama aktiv va induktiv xarakterda bo’lganda olingan tashqi tavsiflar bitta grafikda chiziladi (4-rasm). Bu tavsif yordamida kuchlanish pasayishi U topiladi.

4.2. Rostlash tavsifi –(cos, n,f lar o’zgarmas bo’lganda) yakor chulg’ami kuchlanish qiymatining U=const bo’lishi uchun yuklama toki o’zgarganda qo’zatish tokini i_q qanday o’zgartirish kerakligini ko’rsatadi, bunda U=const, f=const, cos=const, n=const bo’lishi lozim, ya’ni i_q = f(I₁) bog’lanish olinadi. Bu tavsif ham quvvat koeffisiyentining ikkita qiymatlarida cos=1.0 va cos=0.7 (yoki cos=0) olinadi. Generatorning yuksiz ishlash nominal kuchlanishi Un o’rnatiladi, keyin yuklamani oshirib, yakor toki nominal qiymatga yetkaziladi. Tajribada 5-6ta nuqtalardagi qiymat yozib olinadi va o’lchov ma’lumotlari 4 – jadvalga kiritiladi.


5-rasm. Generatorning tashqi tavsifi (induktiv xarakterli)

cos=1.0 va cos=0.7 da olingan rostlash tavsiflari bir grafikda quriladi. Generatorning rostlash tavsiflari quyidagi ko’rinishda bo’ladi (5-rasm)

3-jadval

cos=0.7	U	B
		n.b.
	Iyu	A
		n.b.
cos=1.0	U	B
		n.b.
	Iyu	A
		n.b.