Termiz davlat universteti tabiiy fanlar fakulteti geografiya

1.2 Argentina davlatining Aholisi 

Rasmiy nomi — Argentina Respublikasi. Poytaxti — Buenos-Ayres. Hududi 

— 2778417 km.kv. Aholisi – 41,6 mln.dan ortiq kishi (2012). Davlat tili — ispan. 

Dini — katolik. Pul birligi — pyeso. 

   

Geografik  joylashuvi  va  tabiati. Janubiy  Amerikaning  janubiy  qismida 

joylashgan.  Janubda  va  g‘arbda  Chili  (chegara  uzunligi  —  5150  km),  sharqda 

Braziliya (1224 km) va Urugvay (579 km), shimolda Boliviya (832 km) va Paragvay 

(1880 km) chegaradosh. Sharq va janubda Atlantika okeani joylashgan. Urugvay va 

Buyuk  Britaniya  bilan  hududiy  kelishmovchiliklar  mavjud.  Chili  va  Argentina 

chegarasida  And  tog‘lari  mavjud.  Janubiy  Amerikaning  eng  baland  cho’qqilari  — 

Akonkagua  tog‘i  (6959  m),  Mersedario  tog‘i  (6770  m).  Tinch  oqar  daryo  va 

o’simliklarga  boy  Gran-Chako  tekisligi;  Parana  va  Urugvay  daryolari  o‘rtasidagi 

Argentina  Mesopotamiyasi;  Patagoniya  cho’llari  Argentinaning  shimolidan 

janubigacha  joylashgan.  Yirik  daryolari:  Parana,  Paragvay,  Rio-Salado,  Rio-

Kolorado. Foydali qazilmalari — qo‘rg‘oshin, rux, qalay, mis, temir rudasi, neft, uran. 

Haydaladigan  yerlar  —  9%,  o‘tloq  va  yaylovlar  —  52%,  o‘rmon  va  butazorlar 

hududning 22% ini egallagan. 

  

 Iqlimi  —  tropik,  subtropik  va  mo‘tadil.  Mamlakat  qarag‘ay,  kedr,  evkalipt, 

palma  kabi  daraxtlarga  boy.  Argentina  shimolida  maymunlar,  puma  va  yaguarlar, 

otselot  va  tapirlar  ko‘p.  Qushlardan  —  to‘tiqush,  flamingo  va  kolibri  uchraydi. 

Sharqdagi pampaslarda tulkilar, yovvoyi mushuklar, kiyiklar ko‘p. 

   

Davlat tuzilishi, siyosiy partiyalari. Davlat tuzilishi — respublika. Ma’muriy-

hududiy bo`linishi: 22 provinsiya, 1 milliy hudud va poytaxt federal okrugi. 1816-yil 

9-iyulda  Ispaniyadan  mustaqil  bo‘lib  ajrab  chiqqan.  Milliy  bayramlari:  25-may  — 

May inqilobi kuni (1810) va 9-iyul — Mustaqillik kuni. Davlat va hukumat boshlig‘i 

—  prezident.  Parlamenti  ikki  pala-  tali  —  yuqori  (Milliy  kongress)  va  quyi 

(Deputatlar  palatasi).  Nufuzli  siyosiy  partiyalari:  Xustitsialistlar  partiyasi  (XP), 

Fuqarolar  radikal  ittifoqi  (FRI),  Demokratik  markaz  ittifoqi  (DMI),  Konservativ 

partiya. 

---

11 

 

Iqtisodi, transport kommunikatsiyalari. Sanoatning asosiy sohalari: oziq-ovqat, 

avtomobil,  to‘qimachilik,  kimyo  va  neftkimyo,  metallurgiya,  matbuot.  Qishloq 

xo‘jaligi (bunga baliq ovi ham kiradi) YMM 8% ini beradi. Yetishtiriladigan asosiy 

qishloq  xo‘jalik  mahsulotlari  —  bug‘doy,  sorgo,  soya,  shakarqamish.  Argentina 

bug‘doy  va  mol  go‘shti  eksport  qiluvchi  dunyodagi  5  eng  yirik  davlatlar  qatoriga 

kiradi. Mamlakatga mashina va asbob-uskunalar, ximikatlar, metall, yonilg’i va h.k. 

import  qilinadi.  Asosiy  savdo  hamkorlari:  AQSH,  Braziliya,  Germaniya,  Boliviya, 

Yaponiya, Italiya. 

   

Temiryo‘llari  uzunligi  —  34572  km,  avtomobil  yo‘llari  —  208350.  Dengiz 

portlari: Buenos-Ayres, La- Plata, Banya-Blanka. 

   

Tarixi. Argentina  ispaniyalik  Dias  de  Solis  tomonidan  1516-yilda  kashf 

etilganda, bu yerda kam sonli hindu qabilalari yashaganlar, 1536-yilda asos solingan 

Buenos-Ayres  hududi  Peru  vitse-qirolligiga  qo‘shib  olingan  edi.  Hozirgi  kunda 

Argentina,  Paragvay,  Urugvay  va  Boliviya  joylashgan  hududda  1776-yili  La-Plata 

vitse-qirolligi  tashkil  topgan.  1810-yilda  qo‘zg‘olon  ko‘targan  kreol  aholisi  vitse-

qirolni taxtdan ag‘darib La-Plata birlashgan provinsiyalar mustaqilligini e’lon qiladi. 

1816-yilda  ispan  qo‘shinlari  uzil-kesil  mag‘lubiyatga  uchraydilar.  1826-yilda  La-

Plata  birlashgan  provinsiyalari  Argentina  Federativ  Respublikasi  deb  ataladi.  XX 

asrda bir qator harbiy to‘ntarishlar amalga oshirilib, oqibatda hokimiyatga 1946-1955 

va 1973-1974-yillarda Argentinada hukmronlik qilgan X.D.Peron keladi. 1982-yilda 

Malvin  (Folklend)  orollari  masalasi  bo‘yicha  harbiy  to‘qnashuvda  Buyuk 

Britaniyadan  mag‘lubiyatga  uchragan  Argentinada  harbiy  xunta  ag‘darilib,  1983-

yildan hokimiyat tepasiga fuqarolik hukumati keladi.