Termiz davlat universiteti yuridik fakulteti

Yuqorida keltirilgan ta’rifda o‘z-o‘zini tarbiyalashning mohiyati atroflicha, ayrimlarida u yoki bu tomoni ko‘proq yoritilgan.

Shaxs faoliyatida o‘z-o‘zini tarbiyalash va o‘z ustida ishlash uning mahorati ortib borishining eng muhim sharti hisoblanadi. Shaxs o‘z-o‘zini tarbiyalash uchun ma’lum darajada tarbiyalangan, o‘zini boshqara oladigan kuch va qobilyatlarini o‘stirishga ehtiyoj seza oladigan bo‘lish kerak.
Bunday psixologik xislatlar shaxs faoliyatining muayyan bosqichida hosil bo‘ladi, rivojlanishda faoliyatning o‘z-o‘zini tarbiyalashga aylanish uchun zamin yaratadi.
O‘z-o‘zini tarbiyalash axloqiy takomillashish jarayoni bevosita insonning kasbiy faoliyatiga kirishishda to‘laroq amalga oshadi. Chunki mehnat faoliyati davomida shaxs o‘z oldiga ancha murakkab axloqiy vazifalarni qo‘yadi, shaxsga jamiyat, jamoa, ommaviy axborot vositalari, ijtimoiy hayotning ta’siri davom etaveradi.
Shaxsning o‘z ustida ishlashi uning shaxs sifatida rivojlantirish uchun zarur bo‘lgan barcha ma’naviy kuchlarning jadal rivojlanishni ta’minlaydi. O‘z ustida ishlash davomida o‘zini idora qilish rivojlanadi, ong bilan xulqning birligi ta’minlanadi. Nazariya amaliy faoliyatga joriy etiladi, har bir shaxsda o‘zini chuqur anglaydigan e’tiqod mustahkamlanadi. Demak o‘z-o‘zini tarbiyalash ongli, yuksak axloq va faol ijtimoiy foydali faoliyat uchun zarur bo‘lgan sifatlarni shakllantiradi.
O’z-o‘zini tarbiyalashning tarkibiy qismlari qo‘yidagilar:
1.Mustaqil o‘qib bilib olish.
2.O‘zini mehnat va kasbga tayyorlash.
3.Shaxsning o‘zini ijtimoiy tarbiyalash
4.Shaxsning o‘zini axloqiy, estetik, jismoniy jihatdan takomillashtirish.
Mustaqil o‘qish yo‘li bilan o‘qituvchi o‘z bilimini oshiradi, o‘zlashtirgan bilimlarini amalda qo‘llaydi, bilish qobiliyatini o‘stiradi, insoniyat to‘plagan ma’naviy boyliklardan to‘laroq va samaraliroq foydalanadi. Mustaqil o‘zlashtirilgan, o‘z ilmiy jamiyat va tabiat qonunlarini o‘rganadi, g‘oyaviy jihatdan chiniqadi.
O‘z-o‘zini tarbiyalash tarkibiy qismlaridan yana biri o‘zini pedagogik kasbga tayyorlash bo‘lib, o‘qituvchi kasbini egallashga pedagogik mahoratni oshishga, kasbga oid bilimlarni takomillashtirishga jamoat ishtirokida faol qatnashishga va malaka hosil qilishga qaratilgan faoliyatidir.
O‘zini mehnat va kasb tayyorlash bilan birga o‘qituvchi o‘zini ijtimoiy tarbiyalash ham zarur.