Термиз давлат университети

Тадқиқотнинг вазифалари: ХIХ асрнинг II ярмидан– хх асрнинг I ярмигача Бухора амирлигининг жанубий ҳудудларнинг демографик жараёнларига оид ижтимоий-иқтисодий ва сиёсий ҳаётни тарихий манбалар ҳамда архив ҳужжатлари асосида тавсифлаш;
- демографик жараённи тарихий тушунча сифатида илмий таҳлил этиш асосида бу унинг қонуниятларини методологик жиҳатдан изоҳлаш;
- аҳоли демографиясига оид маълумотларни қиёсий таққослаш асосида совет даврдаги демографик жараёнлар ривожига туртки бўлган ва тўсиқ бўлган ҳолатларнинг сабабларини холисона ёритиш;
-совет даврида аҳоли сони кўпайди, маҳаллий аҳоли турмуш тарзи яхшиланиб, саводхонлиги ўсиб ижобий томонларга ўзгариш юз берганлигини манбалар асосида кўрсатиб бериш;
Тадқиқотнинг объекти сифатида ХIХ асрнинг II ярмидан– хх асрнинг I ярмигача бўлган даврда Ўзбекистоннинг жанубий ҳудудларида кечган демографик жараёнларни тарихий-илмий жиҳатдан ўрганиш ҳолати масаласи белгиланди.
Тадқиқотнинг предметини ХIХ асрнинг II ярмидан– хх асрнинг I ярмигача Ўзбекистоннинг жанубий ҳудудларида демографик жараёнларнинг ҳолати, ривожланиш динамикаси ва муаммоларини ўрганиш ташкил этади.
Тадқиқотнинг усуллари. Тадқиқотни ёритишда тарихий- хронологик, муаммовий-ҳудудий ёндашув, тарихий-маданий ворисийлик ва изчиллик, статистик таҳлил, қиёсий-тарихий таҳлил каби усуллардан фойдаланилди.
Тадқиқотнинг илмий янгилиги қуйидагилардан иборат:
ХIХ асрнинг II ярмидан– хх асрнинг I ярмигача Бухоро амирлиги, Россия мустамлакаси ва совет ҳокимиятининг дастлабки йилларида минтақадаги демографик ҳолат сиёсий, ижтимоий-иқтисодий ва маданий муносабатларнинг нотекис ривожланиш жараёнлари контексти асосида аҳоли сони, миллий таркиби, русийзабон аҳолининг ҳудудга жойлашуви, уларни маҳаллий аҳоли турмуш тарзига аралашуви илмий таҳлил этилган;
- ХХ асрнинг биринчи ярмигача бўлган барча демографик жараёнлари (туғилиш, ўлиш, никоҳга кириш, никоҳдан чиқиш ва ҳ.к.) ҳақидаги статистик маълумотларга асосланиб, XIX асрнинг иккинчи ярмидан бошлаб Туркистон статистика бошқармаси томонидан жанубий ҳудудларга оид демографик жараёнлар эълон қилинмагани ҳисобга олиниб, тарих фанидаги бўшлиқ тўлдирилган;
- XIX асрнинг иккинчи ярмидан – ХХ аср бошларида - Бухоро амирлигида юз берган сиёсий ва ижтимоий-иқтисодий жараёнлар ҳамда янгича муносабатларнинг қарор топиши демографик жараёнларнинг ривожланиш тенденцияларига жумладан, аҳолининг ижтимоий-иқтисодий фаол қатламининг шаклланишига таъсир ўтказганлиги кўрсатиб берилган;
- Совет ҳокимиятининг дастлабки йилларида маҳаллий аҳолини ижтимоий-иқтисодий турмуши, унинг ночор аҳволи, шаҳарлардаги аҳолини сони ва салмоғи, аҳоли сонини ўсишидаги ҳолатлар илк бор тарихий таҳлил қилинган;
- ХХ асрнинг биринчи ярмида аҳолининг табиий кўпайишида мамлакатда юз берган сиёсий, ижтимоий-иқтисодий беқарорликнинг бартараф этилганлиги, бу жараёнларнинг аҳоли даромадлари ва турмуш даражасига муайян даражада таъсир этганлиги ёритиб берилган;