Termiz davlat universiteti tojik filologiyasi va sharq tillari kafedrasi

4-topshiriq. Yangi so’zlarni yozing va yodlang.
واژه ها

mutaxasislik	– taxaso‘s	تخصص	agar	– agar	اگر
qaror qabul qilmoq	– tasmin gereftan	تصمیم گرفتن	ruxsatingiz bilan	– bo ejozeye sho‘mo	با اجازه شما
dam olish kuni	– ta’til	تعطیل	yarqiroq	– barroq	براق
xushomad	– tamallo‘q	تملق	park	– bo‘ston	بوستان
xushomad qilmoq	– tamallo‘q gereftan	تملق گرفتن	qo‘lga kiritmoq	– be dast ovardan	به دست آوردن
jonim bilan	– chashm	چشم	tezlikda	– be so‘ra’t	به سرعت
nima qilayapsan	– chekor miko‘ni	چکارمی کنی	salomat bo‘ling	– be slomat	به سلامت
to‘rt yuz	– chor sad	چهار صد	o‘ylamabman	– be sho‘mo namioyad	به شما نمی اید
qatnashish	– ho‘zur	حضور	park	– pork	پارک
hiyla	– hiyle	حیله	besh yuz	– ponsad	پانصد
hiylagar	– hiylegar	حیله گر	par(qushning)	– par	پر
ularni xudo saqlasin	– xudo xefzeshun kune	خدا حفظشون کنه	paranda	– parande	پرنده
xudoga shukur	– xudoro sho‘kur	خدارا شکر	uchish,parvoz	– parvoz	پرواز
xushhol	– xushhol	خوشحال	uchmoq	– parvoz kardan	پرواز کردن
ichki	– doxele	داخلی	vrach	– pezeshk	پزشک
darhol	– darhol	در حال	terapevt	– pezeshk doxeli	پزشک داخلی
sayr qilmoq	– qadam zadan	قدم زدن	dard	– dard	درد
kelishmoq	– qaror doshtan	قرار داشتن	og‘rimoq	– dard kardan	درد کردن
besh yuz ming	– ko‘rur	کُرور	ikki yuz	– devist	دویست
qarg‘a	– kalog‘	کلاغ	soha	– reshte	رشته
lola	– lole	لاله	tulki	– ruboh	روباه
iltifot qildingiz	– lutf dorid	لطف دارین	tezlik	– sura’t	سرعت
yuz ming	– lak	لک	biror narsaga erishmoq	– sazovare chizi budan	سزاور چیزی بودن
ofarin	– moshollo	ماشاالله	yoshi	– senn–o‘ sol	سن و سال
rahmdil	– marohim	مراحم	tomon	– su	سو
biror kishini bezovta qilmoq	– mazoheme kasi sho‘dan	مزاحم کسی شدن	uch yuz	– sisad	سیصد
poliklinika	– matabb	مطب	shoh	– shoh	شاه
tanishtirmoq	– ma’rufiy kardan	معروفی کردن	olti yuz	sheshsad	ششصد
qochmoq	–feror kardan	فرار کردن	biz taraflarga	– tarafhohe mo	طرفهای ما
faryod qilmoq	–faryod zadan	فریاد زدن	aziz	– aziz	عزیز
fizioterapiya	–fiziotiropi	فیزیوتراپی	quyoshning botishi	– g‘o‘rub	غروب
			qochish	–feror	فرار

Test savollariga javob bering.Test savollariga javob bering. Test savollariga javob bering.

Testlar:
1. befarmoid so’zi qanday ma’noni bildiradi?
A) raxmat
B) farmon
S)buyruq
D) marhamat
2.mo’tashakkeram so’zi qanday ma’noni bildiradi?
A) marhamat
B) mo’tavakil
S)raxmat
D) shukur
3. marohim so’zi qanday ma’noni ifodalaydi?
A) marhamat
B) rahimli
S) murod
D) o’tgan zamon
4.lo’tf doridso’zi qanday ma’noni ifodalaydi?
A) iltimos
B) iltifod qildingiz
S) iltijo
D)qaror
5. tasmim gereftan so’zi qanday ma’noni ifodalaydi?
A) qaror qabul qilmoq
B)olmoq
S) tasmani olmoq
D) oluvchi
6.dabeston so’zi qanday ma’noni bildiradi?
A) yuqori sinf
B) quyi sinf
S) boshlang’ich maktab
D) o’rta maktab
7. ro’b daqaqe so’zi qanday ma’noni ifodalaydi?
A) to’rtdan bir
B)chorak (25 daqiqa)
S) chorak (maktabda)
D) chorak (15 daqiqa)
8. ma’rufiy kardan so’zi qanday ma’noni ifodalaydi?
A) taniqli
B) tanishtirmoq
S) ilmiy
D) diniy
9. feror kardan so’zi qanday ma’noni ifodalaydi?
A) qochmoq
B) bormoq
S) farmon
D) yurmoq
10. mazoheme kasi sho’danso’zi qanday ma’noni ifodalaydi?
A) biror kishi
B) zahmatkash
S)zahmatli
D) bazovta qilmo

IKKINCHI SEMESTR

37-amaliy mashg’ulot

ماضی استمراری O‘TGAN ZAMON DAVOM FE’LI

Reja:

1. 
   O‘tgan zamon davom fe’liyasalishi.
   
2. 
   O‘tgan zamon davom fe’li bo’lishsizlik shakliningyasalishi va tuslanishi.
   
3. 
   O‘tgan zamon davom fe’li qanday ma’nolarni ifodalaydi.
   

Tayanch so‘zlar:
Moziye estemrori, bo’n muzore, shaxs va son qo’shimchalari, mi old qo’shimchasi, takroroiy va tugallanmagan ish-harakati.

O‘tgan zamon davom fe’li
O‘tgan zamon davom fe’li o‘tgan zamon fe’l o‘zagi oldiga می -mi qo‘shimchasini, o‘zak oxiriga shaxs-son qo‘shimchasini qo‘shish bilan yasaladi. گفتن go’ftan – aytmoq, گفت go’ft (o‘t. zam. o‘z.) می گفتم migo’ftam – aytardim. Hozirgi paytda می -mi old qo‘shimchasi alohida yozilmoqda. O‘tgan zamon davom fe’lida urg‘u ikki o‘ringa qo‘yiladi. Asosiy urg‘u می -mi old qo‘shimchasiga, ikkinchisi esa shaxs-son qo‘shimchasiga tushadi.
آوردن ovardan – keltirmoq fe’li quyidagicha tuslanadi.
می اوردم miovardam, می اوردی miovardi , می اورد miovard, می اوردیم miovardim, اوردید میmiovardid, می اوردند miovardand.
O‘tgan zamon davom fe’li bo’lishsizlik shaklining
O‘tgan zamon davom fe’lining bo‘lishsiz shakliمی -mi oldiga نه-–na inkor yuklamasini keltirish bilan yasaladi .
نمی اوردم namiovardam, نمی اوردی namiovardi,نمی اورد namiovard,

اوردیم نمی nami ovardim, نمی اوردید namiovardid, نمی اوردند namiovardand.

O‘tgan zamon davom fe’li qanday ma’nolarni ifodalaydi.

O‘tgan zamon davom fe’li ish-harakatning o‘tgan zamonda boshlanib, tugallanmaganligini yoki harakatning takroriy ravishda bajarilib kelganligini bildiradi. تمام سال این کتاب را مطاله می کردیم tmome sol in ketobro mo‘tole’e mikardam – yil bo‘yi bu kitobni o‘qir edik. ما هر روز چند بار به او تلفن می کردیم mo har ruz chand bor be u telefo‘n mikardim – biz har kuni bir necha bor telefon qilar edik.

O‘tgan zamon davom fe’li ish-harakatning a) ma’lum paytda boshlanib, ma’lum paytgacha davom etganligini; b) takroran, ya’ni bir necha marta takrorlanganligini; c) bir vaqtning o‘zida ikki ish-harakat haqida gap ketsa, biri ikkinchisidan oldinroq boshlanganligini bildiradi.
من تمام روز کار می کردم man tamome ruz kor mikardam -kun bo’yi ishlardim
هفته ای سه بار به کتبخانه می رفتمhafte-i se bor be kutubxone miraftam -haftada uch marta kutubxonaga borardim
وقتی تو آمدی، برادرم به گلها آب می دادvaqti to’ omadi barodaram be go’lho ob midod-sen kelgan paytda akam gullarni sug‘orardi
O‘tgan zamon davom fe’lining so‘zlashuv shaklidaهی hey – doimo, har vaqt ravishdoshi qo‘llaniladi.
1-topshiriq.Quyidagi fe’llarni moziye estemroriyda tuslang.
نشستن، خواندن، حرف زدن، بر گشتن، فرا گردن، بر خاستن
2-topshiriq.Quyidagi gaplarni o‘qing va tarjima qiling.
وقتیکه اورا دیدم با دوستش صحبت می کرد. دختر کوچکش زمستان هر روز جوراب گرمی می پوشید. هفته پیش هر روز سر درس متنی ترجمه می کردیم. روزهای جمعه از شهر خارج می شدیم. موقعیکه استراحت می کردیم مهمان آمد. زمانیکه کوچک بود هر روز توپ بازی میکرد. به اُطاقتون هی سر می زدم ولی شمارا هیچ ندیدم. وقتیکه غذا حاضر می شد ما صحبت می کردیم. همینکه از پنجره نگاه می کردم ماشین آمد. ازش هی می پرسیدم ولی هیچ جوابی نشنیدم.
3-topshiriq.Quyidagi gaplarni fors tiliga tarjima qiling.
Men hech qachon Tehronda bo‘lmaganman. Urush boshlanganda biz Obodondda yashar edik. Ular har juma kuni shahar tashqarisiga chiqar edilar. Biz bir necha kun qishloqda dam oldik. Uning otasi har kuni ertalab gazeta o‘qir va radio eshitar edi. Birinchi kursda biz fors tilidan o‘zbek tiliga tarjima qilar edik. Men kelganimda ular ovqatlanayotgan edilar. Kecha kun bo‘yi yomg‘ir yog‘di.
4-topshiriq.O’qing, yozing va tarjima qiling.
وقتیکه دانشجو بودم، یک همخانه ی خیلی تنبل داشتم که هیچ وقت کار نمی کرد، بیشتر وقتها در رختخواب دراز میکشید و روزنامه و مجله می خواند، یا به موسیقی گوش می داد. وقت شام و ناهار همیشه پیش از همه سر میز می نشست، ولی هر گزنه اُتاق را تمیز می کرد، نه آشپزی میکرد و نه ظرف می شست. ناچار من خودم، هم آشپزی می کردم و هم اتاق را تمیز می کردم و هم ظرف را می شستم و او هر گز به روی خود نمی آورد. روزهای اول، من از تنبلی او عصبانی می شدم، ولی هر گز گله ای نمی کردم. این هم اتاق برادر بزرگ من بود.

Savollar:

1. 
   O‘tgan zamon davom qanday fe’li yasaladi?
   
2. 
   O‘tgan zamon davom fe’li bo’lishsizlik shakli qanday yasaladi va tuslanadi?
   
3. 
   O‘tgan zamon davom fe’li qanday ma’nolarni ifodalaydi?