Termiz davlat universiteti tojik filologiyasi va sharq tillari kafedrasi

Savollar:

1. 
   Aorist qanday yasaladi?
   
2. 
   Aoristning bo’lishsizlik shakliqanday yasalishi va tuslanishi?
   
3. 
   Hozirgi zamon shart-istak mayli qanday ma’nolarni ifodalaydi?
   
4. 
   Hozirgi zamon shart-istak mayli qanday gaplarda qo’llaniladi?
   

40-amaliy mashg’ulot

نوروزNAVRUZ

Reja:

1. 
   “Navruz” matni.
   
2. 
   “Navruz” matnidagi izofiy birikmalani alohida yozing.
   
3. 
   “Navruz” matnidagi fe’llarni alohida yozing va ma’nolarini izohlang.
   
4. 
   “Navruz” matnidagi yangi so’zlarni o’zlashtirib, topshiriqlani bajaring.
   
5. 
   “Mehri modar”she’ri.
   

Tayanch so‘zlar:
Navruz, hijriy shamsiy yili, e’tedole rabi’y, bahorgi tengkunlik, haft sin, sabza, samanu,senjid, so’moq, sir, sirke, sunbul.

نوروز
روزی، یکی – دو هفته قبل از نوروز در کلاسمان جمع شدیم . ما که در ایران نبودیم ولی دلمان می خواهد در باره نوروز، عید ملی ایرانیان هر چه بیشتر بدانیم.این است که از استادمان خواهش کردیم در این باره برای ما تعریف کند.
– بله، چشم، با کمال میل گوش کنید. عید نوروز را در سر زمین ایران از بیش از دو هزار و پانصد سال پیش جشن می گیرند. موقع تحویل سال، درست به اصتلاح، روز اعتدال ربیعی است، آن وقت طول روز و شب مساوی می شود. حالا سال نو ما اول فروردین یعنی بیست و یکم مارس شما شروع می شود.
نوروز عید خیلی خوب و قشنگ است . از پانزده اسفند، زنها شروع به خانه تکانی می کنند. قبل از ساعت تحویل سال ، روی میز هفت سین می چینند. یکی از دانشجویان پرسید : هفت سین یعنی چی؟
عجب! نمی دانید هفت سین یعنی چی؟ هفت چیزیکه اسمشان با حرف سین شروع می شود. حالا اسمشان را برایتان عرض می کنم. می توانید حفظش کنید: سبزه، سمنو، سنجد، سُماق، سیر، سرکه، سنبل. در سفره هفت سین چیزهای دیگر هم می گذارند: آینه که نشان صفاست و آب روشنای، قران کریم که کلام خداست. بزرگترها لابلای قران اسکناس های نو را برای کوچکترها می گذارند، اینهارا به عنوان عیدی به بچه ها می دهند.
– ببخشید، سبزه را چطوری تهیه می کنند؟
– شاید شما ها با طرز درست کردن سبزه آشنا باشید. باید دانه های عدس یا گندم را جدا جدا تو آب خیس بکنید. بعد از چند روز اینهارا از آب در بیارید و تو ظرف مناسبی برزید. چند روز بعد عدسها سه برگ می دهند و گندم مستقیم سبز میشود. خیلی منظره قشنگ است.
بعضی ها جور دیگر سبزه را سبز می کنند : عدس و گندم را لای پارچه نمدار می گذارند. چند روز بعد دانه ها جوانه می زنند و همه شان را تو یک بشقاب می ریزند. برای نوروز، تخم مرغ هم رنگ می کنند یا روی آنها گل یا چیزی دیکری می کشند. سیزده فروردین روز سیزده به در است. در این روز همه برای گردش به خارج از شهر می روند. علاوه بر اینها از اول تا دوازده فروردین پیش دوستها و فامیل ها می روند و به هم دیگر نوروز را تبریک می کنند و سعادت و کمیابی و تندرستی آرزو میکنند.
بعد از این گفتگو، از طرف ما سوالهای زیادی شد. در پایان جلسه از استادمان از صمیم قلب تشکر کردیم.
1-topshiriq.Quyidagi fe’llarni kerakli shakliga qo‘ying.
شما باید امروز شیشه هارا ( پاک کردن). او خواست که شما به حرفش (گوش گنید). آنها ممکن است امروز روی میز هفت سین (چیدن). بنده می توانم از هفت سین ( صحبت کردن). شما باید اسامی اینهارا (حفظ کردن) . احتمال می رود این سبزه ها فردا سه برگ (دادن) . میل دارید با خواهرم (آشنا شدن). دلم می خواهد تورا با خواهرم (آشنا کردن).
2-topshiriq.Quyidagi savollarga javob yozing.
نوروز چه عیدی است؟ آیا در ایران این روز را جشن می گیرند؟ آنها کی به خانه تکانی شروع میکنند ؟ چه چیز هارا تمیز می کنند؟ سال کی تحویل میشود؟ روز های جشن روی میز چه چیزهای می چینند؟ هفت سین یعنی چه؟ برای به دست آوردن سبزه چه کار می کنند؟ دانه های عدس و گندم را کجا می گذارند؟ با تخم مرغ چه کار می کنند؟ سیزده به در یعنی چه ؟ مردم در روزهای عید پیش چه کسانی می روند؟
3-topshiriq.Quyidagi gaplarni yozma fors tiliga tarjima qiling.
Eronda yangi yil birinchi farvardinda boshlanadi. Bu bayram navruz deb ataladi. Eronliklar bu bayramni juda yaxshi ko‘radilar. Ayollar o‘n beshinchi esfandan boshlab uyni yig‘ishtira boshlaydilar. Ular narsalarni tozalaydilar, oynalarni yuvadilar, xonalarni yig‘ishtiradilar. Navruzda stol ustiga ‘‘ Haft sin" qo‘yadilar. "Haft sin " yettita narsadir. Ularning nomi "sin" harfi bilan boshlanadi. Iltimos nomlarini aytib bering. Marhamat, bular ko‘kat, sarimsoq, uksus, so‘moq, samanu (halvoning bir turi), so‘nbul, jidadir.
Ular birinchi farvardindan o‘n ikkinchisigacha bir–birlarining uylariga mehmonga boradilar. Bayram bilan bir – birlarini tabriklaydilar.O‘n uchinchi farvardinda shahar tashqarisiga chiqadilar.Bu kun "sizdah –be–dar " deb ataladi.
با حلوا گفتن دهن شیرین نمی شود bo halvo go‘ftan dahan shirin namishavad–Halvo degan bilan og‘iz chuchimaydi.