Termiz davlat universiteti tabiiy

II.ASOSIY QISM
2.1. Qarag‘aykabilar - Pinidae sinfchasi. Qarag‘aykabilar - Pinidae sinfchasi 7 ta qabila, 7 ta oila va 55 turkumga mansub 560 dan ziyod turni birlashtiradi. Ilmiy manbalarda keltirilgan 7 qabiladan 2 tasi bizgacha yetib kelmagan.

Araukariyanamolar- Araucariales qabilasi 2 ta turkum, 35 ta turdan iborat. Ularga janubiy yarim shardagi tropik hududlarda tarqalgan daraxtlar kirdi.
1.Qarag‘aynamolar - Pinales.
2.Sarvnamolar –-Cupressales
3.Tissanamolar - Taxales qabilasi doimo yashil daraxt va butalardan tashkil topgan. Qabila 2 ta oilaga mansub 20 ta turni o‘z ichiga oladi. Ular, asosan, shimoliy yarim sharda issiq hududlarda tarqalgan.
4.Podakarpnamolar-Podacarpales qabilasi ochiq urug‘li o‘simliklarning eng takomillashgan urug‘ini o‘z ichiga oluvchi bitta oila podakarpdoshlar – Podacarpaceae 9 ta turkum va 140 ta turdan tashkil topgan bo’lib, ular, asosan, janubiy yarim sharda tarqalgan. Qarag‘aykabilarning ko‘pchilik turlari baland bo'yli, ayrimlari esa gigant daraxtlardan iborat. Masalan, Kaliforniyada o‘suvchi doim yashil sekvoyya (Sequoia sempervirens). Bu daraxtga indeyslarning yo’lboshlovchisi Sekvoyya sharafiga, uning nomi berilgan.

Balandligi 110 m gacha, poyasining diametri esa 10 m gacha yetgan. Meksika taksodiumi - Taxodium muronatum poyasining diametri 16 m. Parklarda eng manzarali daraxt hisoblanadi. Mamont daraxti - Sequoidendron gigantium poyasining yo‘g‘onligi esa 12 m ga yetgan. Mamont daraxtlaridan ayrim turlarining 3000-5000 dan ziyod yoshda ekanligi aniqlangan.

-rasm:
Qarag‘aykabilar orasida yoshi jihatidan eng kattasi Shimoliy Amerika qarag‘ayi (Pinus congaeva) sanaladi. Nevida sharqida topilgan daraxtning yoshi taxminan 4900 yoshga teng deb aniqlangan. Sinfcha vakillarining barglari, asosan ignasimon yoki tangachasimon. Eng yirik ignasimon barg Shimoliy Amerikada o‘suvchi botqoq qarag‘ayi (Pinus palustris) niki bo’lib, uning uzunligi 45 sm ga yetadi. Qarag‘aykabilar, asosan shamol yordamida changlanuvchi o‘simliklar bo’lganligi sababli, erkaklik (changchi) qubbalarida hosil bo’lgan changlar havo oqimi bilan urg‘ochi (urug'chi) urug‘kurtagining chang yo’li orqali chang kamerasiga borib tushadi. Changlanishdan so‘ng ma’lum vaqt o‘tgandan keyin, urug‘lanish jarayoni boshlanadi. Urug‘lanish jarayonidan so‘ng urug‘kurtakdan urug‘ hosil bo‘ladi. Qarag‘aykabilarning urug‘i 3 ta dan to 18 tagacha urug‘pallaga ega.