Termiz Davlat Universiteti Tabiiy Fanlar Fakulteti geografiya ta'lim yo'nalishi 2-kurs 220-guruh talabasi musurmonqulov eralining o'zbekiston geografiyasi fanidan taqdimoti

O’zbekistondan mamlakat tashqarisiga mehnat migratsiyasining ilk yuqori bosqichi XX asrning 90–yillariga to’g’ri keladi va bu mustaqillikka erishish, bozor iqtisodiyoti munosabatlari shakllanishi bilan bog’liq. O’zbekistonlik mehnat migrantlari, birnchi navbatda, janubiy Koreya Respublikasida, Rossiya Federasiyasida ishlashni afzal deb biladilar. Global migratsiya jarayonida O’zbekistonning o’ziga xos xususiyatlari: o’zbekistonliklarning etnodemografik tarkibi, mentaliteti, xarakteri, uni boshqarishning siyosiy sosiologik mexanizmlarini o’rganishni tashkillashtirish rasional usullari va vositalarini tahlil qilishdan quyidagi umumiy yakunlar kelib chiqadi. O’zbekiston mustaqillikka erishganidan keyin ichki va tashqi migratsiyaning xarakteri, shart–sharoitlari hamda imkoniyatlari o’zgardi. Davlatning bosh islohotchilik roli va milliy taraqqiyotning modeli migratsiya jarayonini tashkillashtirish, boshqarish va nazorat qilish institusional tizimi faoliyatida yaqqol ko’zga tashlanmoqda.

32. O'zbekiston qoshma korxonalari geografiyasi

Oʻzbekistonda, asosan, mustaqillikdan keyin Koreya Respublikasi, AQSH, Xitoy, Italiya, Turkiya, pokiston, Germaniya, Rossiya, Ukrai-na, Buyuk Britaniya va boshqa bir qator davlatlar kompaniyalari va fir-malari bilan hamkorlikda Qoʻshma korxonalar ishga tushirildi. Avtomobilsozlikda "Oʻz DEUavto" Oʻzbekistonkoreya (qarang Asaka avtomobil zavodi), "SamKoch-avto" OʻzbekistonTurkiya, oltin sanoatida "Zarafshon-Nyumont" Oʻzbekiston-Amerika, "OʻzBAT" Oʻzbekiston-Buyuk Britaniya (qarang "British Ame-riken Tobakko"), "Sovplastital" Oʻzbekiston-Italiya, telekamunikatsiya korxonalari va boshqa juda koʻp Qoʻshma korxona faoliyat koʻrsatmoqda.

2002-yilda chet el investitsiyalari ishtirokidagi korxonalar eksporti hajmi Oʻzbekiston Respublikasi umumiy eksport hajmining 19,8% ni(443,0 mln. AQSH dollari) va import respublika umumiy importi hajmining 26% ni (704,8 mln. AQSH dollari) tashkil etdi.

Qoʻshma korxona - boshqa mamlakatlar firmalari ishtirokida bunyod qilingan, tashkiliy jihatdan yagona yuridik shaxs sifatida rasmiylashtirilgan korxona. Qoʻshma korxona oʻzaro manfaatdorlik negizida, hukumatlararo shartnomalar asosida tashkil qilinib, ishlab chiqarish, ilmiy-ishlab chiqarish, ilmiy-texnika vazifalarini yechishga qaratiladi. Taʼsischilarning oʻz mulklarini birlashtirish va badallari hisobiga Qoʻshma korxonaning moliyaviy fondi yaratiladi. Qoʻshma korxona sanoat, qishloq xoʻjaligi, qurilish, transport, savdo. fan va milliy iqtisodiyotning boshqa sohalarida tashkil etilishi mumkin. Qoʻshma korxona, asosan, chet el texnikasi, texnologiyasi, investitsiyasi asosida barpo etilib, mahalliy xom ashyo va ishchi kuchi hisobiga ishlaydi, oʻz mustaqil balansiga ega boʻladi, toʻliq xoʻjalik hisobi asosida faoliyat olib boradi. Qoʻshma korxonaning chet ellik taʼsischisi daromad hissasini oʻz mamlakatiga olib chiqib ketish (oʻtka-zish) huquqiga ega boʻladi.