Termiz davlat universiteti tabiiy fanlar fakulteti geografiya kafedrasi

14-Mavzu. Osiyo mamlakatlari. Sharqiy Osiyoning rivojlangan davlatlari (4-SOAT)

YAPONIYA. (2 soat)

REJA:

1. 
   Iqtisodiy-siyosiy geografik o'rni.
   
2. 
   Tabiiy sharoiti va resurslari.
   
3. 
   Davlat tuzumi
   
4. 
   Aholisi.
   
5. 
   Davlat tuzumi.
   
6. 
   Xo'jaligi:
   

A) Sanoati.
B) Kishloq xo'jaligi.
V) Transporti.

7. 
   Tashqi iqtisodiy aloqalari.
   

Hududi- 337535 km²
Aholisi- 126 447 512 kishi (2021y 22.06)
Poytaxti- Tokio
Tayanch so'zlar:
Geografik o'rin, tabiiy sharoitning qulayligi, mineral resurslarning taqchilligi, bir millatli mamlakat, urbanizasiya sur'atlarining yuqoriligi, aglomerasiya, megapolis, konstitusion monarxiya, Imperator, parlament, bosh minstr, sanoat, qishloq xo'jaligi va transportning intensiv rivojlanishi.
1.Iqtisodiy-siyosiy geografik o'rni.
Yaponiya Osiyoning sharq tomondan o'rab turgan orollarda joylashgan. Bu orollar yoyi shimoli-sharqdan janubi-g'arbga tomon 3 ming kmdan ortiqroq masofaga cho'zilgan, to'rtta katta (Xonsyu, Xokkaydo, Kyusyu, Sikoku) orollardan va juda ko'p mayda orollardan iborat. Mamlakat hududi g'arbdan Yapon dengizi, sharqdan esa Tinch okean suvlari bilan o'ralgan.
Yaponiyaning orollarda joylashganlik xususiyati, uning dengiz xo'jaligini, ichki va tashqi aloqalarini rivojlantirishda muhim ahamiyat kasb etadi.
Mamlakat Osiyoning chekka sharqida joylashganligi uning iborali nomida aks etgan: u «Kunchiqar-mamlakat» deb ataladi.
Koreya bug'ozi Kyusyu orolini Koreya yarim orolidan, Laperuz bug'ozi Xakkaydo orolini 43 km masofaga Rossiyaning Saxalin orolidan ajratib turadi.
2).Tabiiy sharoiti va resurslari.
Yaponiya tog'li mamlakat. Mamlakatdagi tekislik yerlarning ko'p qismi dengiz qirg'oqlarida joylashgan bo'lib orollar maydonlarining 1g’2 qismini egallaydi. Yaponiyada ko'pdan-ko'p vulkanlar joylashgan. Ayniqsa vulkanlar Xonsyu orolining markaziy qismida joylashgan. Yaponiyada eng yuqori nuqta Fudziyama vulkani uning baland nuqtasi 3776 m hisoblanadi.
Yaponiyaga mussonlar ko'pdan-ko'p yog'inlar keltiradi. Qish oylarida shimoli g'arbiy tomonidan esadigan mussonlar g'arbiy qirg'oqlarga yog'inlar keltiradi. Janubi sharqdan esadigan yozgi mussonlar esa mamlakatning sharqiy qirg'oqlariga ko'plab iliq yog'inlarni keltiradi.
Mamlakatda issiqlik va namlikning ko'pligi janubiy Yaponiyaning tropik va subtropik oblastlarida dehqonchilik sohasida bir yilda 2 marta hosil yig'ishtirib olinadi. (sholi va sabzavot). O'rmonlar mamlakat hududining 2g’3 qismini egallaydi. Daryolarning serostonaligi, qisqaligi ulardan kamchilikda kemachilikda foydalanish noqulaydir, lekin daryolar suvidan gidroenergetika va dalalarni sug'orishda ularning ahamiyati katta.
Mamlakatni o'rab turuvchi dengizlar faunaga juda boydir. Yapon xalqining astoydil mehnati tufayli ushbu mamlakatda tabiat kuchli o'zgardi. Ajoyib tabiat manzaralari, industrial va qishloq xo'jaligi landshaftlari, zamonaviy aloqa yo'llari bir biri bilan uyg'unlashib ketgan.