|
yashirin davrodatda 10 milodiy ms oladi va asab ta'sir potentsialining tarqalishi uchun sarf qilingan vaqt, asab-mushak birikmasida kimyoviy uzatish vaqti, so'ngra qo'zg'alish-qisqarish birikmasining keyingi bosqichlari sabab bo'ladi.[27]
Agar boshqa mushak harakat potentsiali mushaklarning qisilishi to'liq bo'shashmasdan oldin hosil bo'lishi kerak bo'lsa, u holda keyingi tortishish avvalgi tebranishga qo'shilib, shu bilan hosil bo'ladi yig'ish. Xulosa ikki yo'l bilan amalga oshiriladi:[28] chastota yig'indisi va bir nechta tolaning yig'indisi. Yilda chastota yig'indisi, skelet mushaklari tomonidan qo'llaniladigan kuch chastotani o'zgartirish orqali boshqariladi harakat potentsiali mushak tolalariga yuboriladi. Harakat potentsiali mushaklarga sinxron ravishda etib bormaydi va qisqarish paytida mushak tarkibidagi tolalarning bir qismi istalgan vaqtda otilib chiqadi. Odatiy vaziyatda, odamlar o'zlarining mushaklarini ongli ravishda imkon qadar ko'proq ishlatganda, bu mushaklarning har biridagi tolalarning taxminan uchdan bir qismi birdan yonadi.[iqtibos kerak]garchi bu nisbatga turli fiziologik va psixologik omillar ta'sir qilishi mumkin (shu jumladan Golgi tendon a'zolari va Renshaw hujayralari). Ushbu "past" siqilish darajasi oldini olishning himoya mexanizmidir avulsiya tendon - barcha tolalarning 95% qisqarishi natijasida hosil bo'lgan kuch tanaga zarar etkazish uchun etarli. Yilda bir nechta tolaning yig'indisi, agar markaziy asab tizimi mushaklar qisqarishi uchun kuchsiz signal yuborsa, kattaroqlariga qaraganda qo'zg'aluvchan bo'lgan kichik motor birliklari birinchi navbatda rag'batlantiriladi. Sifatida signal kuchi ortadi, kattaroqlariga qo'shimcha ravishda ko'proq motorli birliklar hayajonlanadi, eng katta motor birliklari esa kichkinagina 50 baravar qisqarish kuchiga ega. Kattaroq motor birliklari faollashganda, mushaklarning qisqarish kuchi tobora kuchayib boradi. O'lcham printsipi deb nomlanuvchi tushuncha kuchsiz qisqarish paytida mushak kuchining gradusini kichik bosqichlarda paydo bo'lishiga imkon beradi, keyinchalik katta miqdordagi kuch talab etilganda tobora kattalashib boradi. Va nihoyat, agar mushaklarning ta'sir potentsialining chastotasi shu darajaga ko'tarilsa, mushaklarning qisqarishi shu darajadagi eng yuqori kuchga va platolarga etadi, keyin qisqarish qoqshol.
Uzunlik-kuchlanish munosabati
Qo'shimcha ma'lumotlar: Hillning mushak modeli
Mushak uzunligi izometrik kuchga nisbatan. Uzunlik-taranglik munosabati izometrik qisqarish kuchini qisqarish sodir bo'ladigan mushak uzunligiga bog'laydi. Mushaklar ideal uzunlikka (ko'pincha ularning dam olish uzunligiga) yaqinlashganda eng katta faol kuchlanish bilan ishlaydi. Undan tashqariga cho'zilganda yoki qisqarganda (mushakning o'zi yoki tashqi kuch ta'sirida) hosil bo'lgan maksimal faol kuchlanish pasayadi.[29] Ushbu pasayish kichik og'ishlar uchun minimal bo'ladi, lekin uzunlik idealdan uzoqlashganda keskinlik tezda pasayadi. Mushak hujayrasi (masalan, titin) ichida elastik oqsillar va hujayradan tashqari matritsa borligi sababli, mushak ma'lum bir uzunlikdan cho'zilganligi sababli, cho'zilishga qarshi bo'lgan butunlay passiv kuchlanish mavjud. Birgalikda, faol kuchlanishning eng yuqori cho'qqisidan tashqarida faol mushakni uzaytirishga kuchli qarshilik mavjud.
Kuch-tezlik munosabatlari
Kuch-tezlik munosabati: vertikal o'qning o'ng tomonidagi kontsentrik qisqarish (mushak qisqaradi), eksa chap qisqarishi (mushak yuk ostida uzaytiriladi); mushak qizil tomonidan ishlab chiqilgan kuch. Quvvat kuch tezligiga teng bo'lganligi sababli, mushak izometrik kuchda ham (nol tezlik tufayli) ham, maksimal tezlikda ham (nol kuch tufayli) hech qanday kuch hosil qilmaydi. Elektr energiyasini ishlab chiqarish uchun optimal qisqartirish tezligi maksimal qisqartirish tezligining taxminan uchdan bir qismidir. Kuch-tezlik munosabati mushakning uzunligini o'zgartirish tezligini (odatda tashqi kuchlar, masalan, yuk yoki boshqa muskullar bilan tartibga solinadi), uni ishlab chiqaradigan kuch miqdoriga bog'laydi. Kuchlanish izometrik kuchga nisbatan giperbolik usulda pasayadi, chunki qisqarish tezligi oshadi va natijada ba'zi maksimal tezlikda nolga etadi. Mushak cho'zilganida teskari holat - kuch izometrik maksimaldan oshib, oxir-oqibat mutlaq maksimal darajaga yetguncha. Faol mushak to'qimalarining bu ichki xususiyati bir vaqtning o'zida faol qarama-qarshi mushaklar tomonidan boshqariladigan bo'g'imlarning faol susayishida rol o'ynaydi. Bunday hollarda kuch-tezlik profili qisqaruvchi mushak hisobiga cho'zilgan mushak ishlab chiqaradigan kuchni kuchaytiradi. Qaysi mushak mushakni muvozanat holatiga qaytarsa, qo'shilishning susayishini samarali oshiradi. Bundan tashqari, dampingning kuchi mushak kuchi bilan ortadi. Dvigatel tizimi shu tariqa qarama-qarshi mushak guruhlarining bir vaqtning o'zida qisqarishi (birgalikda qisqarishi) orqali bo'g'imlarning susayishini faol ravishda boshqarishi mumkin.
Foydalanilgan adabiyotlar.
1. Шур A.M. Высокмолекулярные соединения..М.Вышая школа,1981.
2. Тагер А.А.Физико- химия полимеров.Изд.з.с.М.,1978
3. М.Аsqarov, Yoriyev O., Yodgorov N. Polimerlar fizikasi va ximiyasi Т.O’qituvchi.,1993.
4. Мusayev U.N., Babayev T.M., Xakimjanov B.Sh. Polimerlarning fizik-kimyosi. Toshkent., Universitet., 1994.
5. Стрeпихеев А.А.,Деревицкая В.А.Основы высокмолекулярных соединений.Из .М.,Xимия,1976.
6. Рафиков с.Р.,Павлова С.А,Твердеххлебова И.И.методы определения молекулярных весов и полидисперсности высокмолекулярных соединений..М.,Изд.АН.СССР.1963.
7. Энциклопедия полимеров..М.-1978.
8. М.Аsqarov, Boyxo’jaev B., A.Alovitdinov., Polimerlar ximiyasi Т.O’qituvchi.,1981,
9. Цянъ-Асенъ Юанъ.Определения молекулярных весов полимерн. Издателство.М.1962.
10. М.Аsqarov, Boyxo’jaev B., Г.Тоlipov. Sintetik polimerlar ximiyasi Т.O’qituvchi.,1965,
11 Цветков В.Н., Эскин Е., Френкель С.Л. / Структура макромолекул в растворах. М.: Наука. - 1964.
Do'stlaringiz bilan baham: |
