Termiz davlat universiteti sport faoliyati va boshqaruv fakulteti

II.2 Basketbol oʻynida hujum va himoya taktikasi 
Hujum taktikasi -
Toʻpni egallagan jamoa hujum qiluvchi jamoa boʻlib 
hisoblanadi. Hujum qilish jamoaning oʻyindagi asosiy vazifasidir. Hujum 
harakatlari yordamida jamoa tashabbuskorlikni qoʻlga kiritadi va raqibni oʻziga 
boʻlgan taktik reja qabul qiishga majbur qiladi. Hujum qiluvchi jamoaning bosh 
maqsadi raqib savatiga toʻp tashlashdir. 30 soniya ichida bunga erishish uchun 
uyushtirilgan ilgaridan oʻylab qoʻyilgan va toʻpni raqib shchitiga yaqinlashtirishga 
moʻljallangan yaxshi tayyorlangan yoʻllardan, hujumni bevosita oʻtkazish va 
shchitdan qaytgan toʻp uchun kurash imkoniyatini taminlash uchun, shu 
yakunlovchi kurash uchun qulay sharoitlar tuzishdan foydalanish kerak. Hujum 
taktikasi, jamoani aniq raqibga qarshi va musobaqaning har xil vaziyatlarida 
muntazam hujum olib borishning maqsadga muvo qroq tadbir, usul va formalarini 
tanlab olish va ulardan foydalanishga imkon beradi. 
Hujum qilishning hamma harakatlari oʻzining xarakteriga qarab yakka 
(individual) va jamoali hujumga boʻlinadi. Taktika tasni ga muvo q harakatlar 

---

24 
guruhli va jamoaliga boʻlinadi.
Himoya taktikasi 
Yaxshi tashkil etilgan himoya nafaqat hujum tufayli erishilgan muvaffaqiyatni 
mustahkamlaydi, balki jamoaning keyingi harakatlari xarakteriga ham taʻsir qiladi. 
Ishonchli himoyaga ega boʻlgan jamoa oʻyinni keskinlashtira borishga, oʻrtacha va 
oils masofalardan savatga toʻp otishni dadillik bilan qoʻllashga qurmaydi hamda 
shchitdan qaytgan toʻp uchun astoydil kurashadi. 
Himoyalanuvchi jamoaning harakatlari hujum qiluvchi jamoaning harakatlariga 
javob boʻlib, raqib taktikasining xususiyatlariga qarab tashkil etiladi. 
Himoyalanayotgan jamoa oldida toʻrtta asosiy vazifa turadi: 
1)
raqib savatga aniq, toʻsiqsiz toʻp tashlashiga yoʻl qoʻymaslik; 
2)
raqibdan toʻpni olib qoʻyish va qarshi hujum uchun sharoityaratish; 
3)
raqibning baʻzi bir aloqalarini va oʻyin liniyalari orasidagi aloqa va 
oʻyinchilar oʻzaro harakatlarini buzib, hujum qilish uchun tayyorlov operasiyalarini 
oʻtkazishga qarshilik koʻrsatish; 
4)
raqibni tez qarshi hujumga oʻtishga yoʻl qoʻymaslik. 

---

25 
Yaxshi tashkil etilgan himoya nafaqat hujum tufayli erishilgan 
muvaaqiyatni mustahkamlaydi, balki jamoaning keyingi harakatlari xarakteriga 
ham taʻsir qiladi. Ishonchli himoyaga ega boʻlgan jamoa oʻyinni keskinlashtira 
borishga, oʻrtacha va oils masofalardan savatga toʻp otishni dadillik bilan 
qoʻllashga qurmaydi hamda shchitdan qaytgan toʻp uchun astoydil kurashadi. 
Himoyalanuvchi jamoaning harakatlari hujum qiluvchi jamoaning 
harakatlariga javob boʻlib, raqib taktikasining xususiyatlariga qarab tashkil etiladi. 
Himoyalanayotgan jamoa oldida toʻrtta asosiy vazifa turadi: 
1) raqib savatga aniq, toʻsiqsiz toʻp tashlashiga yoʻl qoʻymaslik; 
2) raqibdan toʻpni olib qoʻyish va qarshi hujum uchun sharoit yaratish; 
3) raqibning baʻzi bir aloqalarini va oʻyin liniyalari orasidagi aloqa va 
oʻyinchilar oʻzaro harakatlarini buzib, hujum qilish uchun tayyorlov 
operasiyalarini oʻtkazishga qarshilik koʻrsatish; 
4) raqibni tez qarshi hujumga oʻtishga yoʻl qoʻymaslik 
Toʻpli yoki toʻpsiz hujumchiga qarshi harakatlar turlicha, garchand, ikkala 
holda ham raqibning kuzatish va u bilan faol kurashish kerak. 
Toʻpsiz hujumchiga qarshi harakatlar. Toʻpsiz hujumchini taʻqib qilganda, 
himoyachi: 
a) hujumchiga savatga hujum qilish uchun qulay pozisiyaga chiqib ishga yoki 
shu pozisiyada toʻpni qabul qilib olishga yoʻl qoʻymaslik; 
b) raqib hujumchisi yoki lideriga yoʻnaltirilgan toʻpni olib qoʻyish; 
v) raqibning oʻzaro harakat qilish uchun siljishlarga, ayniqsa maydonning 
oʻrtasidan shchit tomonga keskin qoʻyiladigan blokirovkaga eʻtibor bergan holda 
qarshilik koʻrsatish kerak. 
Himoyachi oʻzi taʻqib qilayotgan hujumchilar va oʻzining savati ostida 
shunday joylashishi kerakki, bunda u hujumchini ham, toʻpni ham koʻrishi lozim. 
Himoyachining hujumchiga nisbatan holati va ular orasidagi masofa har qanday 

---

26 
aniq vaziyatga raqibning tezligi, boʻyi va ogʻirligi hisobga olingan holda 
aniqlanishi kerak. Raqibning markaziy oʻyinchisini taʻqib qilayotgan himoyachi, u 
bilan qulay pozisiya va toʻpni olish uchun kurashishi kerak. Markaziy oʻyinchiga 
toʻpni shchitdan uzoqlashib, u qoʻshimcha harakat qilgan holdagina toʻpni 
egallashiga yoʻl qoʻyish mumkin. Agar u shchitning yaqinida boʻlsa, himoyachi 
uning oldida toʻpni uzatishiga halaqit berish uchun turadi. 
Toʻpli hujumchiga qarshi harakatlar. Toʻpli hujumchiga qarshi kurashda 
himoyachi: 
a) raqibga toʻpni savatga aniq otishda yoʻl qoʻymaslik; 
b) raqibning shchit tomonga oʻtishiga (ayniqsa kuchli, odatda, oʻng tomondan); 
v) toʻpni xav i yoʻnalishda uzatilishiga (ayniqsa, jamoa lideri yoki markaziy 
oʻyinchisiga, aniq otuvchi (snayperga) merganga halaqit berish); 
g) toʻpni egallab olishga yoʻl qoʻymaslik; 
d) raqibning oldindan tayyorlangan oʻzaro harakatlanishiga yoki 
kombinatsiyalariga oʻtkazish uchun qilayotgan harakatlarga halaqit berishishga 
erishish uchun harakat qilishi kerak.

---

27 
Oʻzining raqibini taʻqib qilayotgan vaqtda maydondagi umumiy vaziyatni ham 
kuzatib turishi shart. Bu esa oʻzgarib borayotgan holatni oʻz vaqtida baholash va 
oʻz sheriklari bilan muva aqiyatli oʻzaro harakat qilish imkonini beradi.