Termiz davlat universiteti sport boshqaruvi kafedrasi jismoniy madaniyat nazariyasi va metodikasi

Texnik tayyorgarlikning bosqichlari:
1) I bosqich –o‘zlashtirishga zamin tayyorlash va tasavvur hosil qildirish. Bunda o‘rganiladigan harakat to‘g‘risida tushuncha hosil qilinadi, sport kurashi va harakatning umumiy sxemasini o‘zlashtirish qoida va maqsadlari bilan tanishtirish vazifasi qo‘yiladi. Bu bosqichda harakat soddalashtiriladi, mashq uchun sharoit hosil qildiriladi (balandlik pasaytiriladi, snaryad og‘irligi va mashq bajarish shiddati kamaytiriladi, masofa, maydonchalarning o‘lchami qisqartiriladi, qoida soddalashtiriladi va h.k.).
2) II bosqich – mashqning texnik elementlarini chuqur o‘zlashtirish bir necha haftadan bir necha oygacha davom eadi. Bu bosqichning vazifasi sport mashqi texnikasini to‘g‘ri ijro etish darajasigacha o‘zlashtirish­dan iborat.
3) III bosqich – harakat texnikasini takomillashtirish shug‘ulla­nuv­chi­lar­ning o‘z intilishlari tugagunga qadar davom etadi. Bosqichning vazifasi – sport kurashining turli sharoitlarida, maksimal zo‘r berganda ham texnikani to‘g‘ri saqlab turish uchun sport mashqlarini takomillashtirishga erishishdir. Bunda yuqori muskul sezgisi (suv, muz, vaqt va hokazo sezgilari)ga ega bo‘lish zarur, bu bosqichda harakat malakalari muntazam oshadi, funksional tayyorgar­lik o‘sib boradi, taktik fikrlash takomillashadi.
Texnik mahoratning ta’rifi. Texnik mahorat uch xil ko‘rsatkich: 1)hajm; 2) har tomonlamalik; 3) sportchi o‘zlashtirgan texnikaning samarasi bilan ifodalanadi.
Texnikaning hajmi sportchi bajara oladigan harakatlar texnikasining umumiy soni orqali belgilanadi va amalda ijro etilishi bilan baholanadi. Ko‘pincha texnikaning hajmi va uning jismoniy tayyorgarligi orasidagi bog‘liqlik kuzatiladi.
Masalan, kurashchilar alohida muskul guruhlarining yaxshi rivojlanganligi hisobiga ayrim texnik usullarni yaxshi ijro etishadi yoki aksincha, yaxshi ko‘rgan kurash usullarini mahorat bilan bajarganlari sababli ba’zi muskul gruhlari ularda nisbatan kuchliroq bo‘ladi.
Taktik tayyorgarlik. Taktika – bu sport kurashini olib borish san’atidir. Bunda yutuqqa erishish uchun sportchi kuch va barcha imkoniyatlaridan maqsadga muvofiqroq foydalanishi zarur. Oldindan belgilangan reja bo‘yicha va tezlik bilan hal qilinishi darkor vazifalarga ko‘ra tashqi muhitning doimiy va o‘zgaruvchan sharoitida foydalanadigan texnika taktikaning asosiy vositasi hisoblanadi.
Taktik mahorat barcha sport turlari uchun zarurdir, ayniqsa, sharoitni birdaniga anglab olmoq, raqibini juda yaxshi his qilish va boy tajribadan tez foydalanishni talab etadigan sport o‘yinlarida ahamiyatlidir. Ma’lum reja va kurashning har bir daqiqasini anglab olish asosida turli usullar, harakatlarni qo‘llashda sportchilarning ruhiy, jismoniy va texnik qobiliyatlaridan samarali­roq foydala nishda taktika zarur bo‘ladi.
Taktika – mahorat, belgilangan rejani amalga oshirishni ta’minlaydigan yaxshi bilim, ko‘nikma va malakalarga asoslanadi.