Termiz davlat universiteti pedagogika fakulteti psixologiya kafedrasi

I.3. Ma‟nodosh va zid ma‟noli so‟zlarning leksik xususiyatlari  

Biz  o‘z  fikrimizni  gap  bilan  ifodalaymiz.  Gap  so‘zlardan  tuziladi.  So‘z 

tilning  qurilish  materialidir,  shuning  ushun  so‘zni  bilmay  turib  tilni  bilish 

mumkin yemas. Tildagi so‘zlarning barshasi tilning lug‘at boyligini, leksikasini 

tashkil qiladi. 

      

Leksika  so‘zi  yunonsha  leksis  so‘zidan  olingan  bo‘lib,  so’z  degan 

ma‘noni  bildiradi.  Leksikologiya  so‘zi  yesa  leksis  –  so‘z,  logos  –  fan,  ta‘limot 

degan  ma‘nolarni  bildiradi.  Demak,  leksikologiya  so‘z  haqidagi  ta‘limot,  fan 

yekan. 

So’zning  lug’aviy  hamda  grammatik  ma’nolari.  So‘zning  ikki  xil  ma‘nosi 

mavjud.  So‘zning  borliqdagi  narsa,  belgi,  harakat,  miqdor  kabi  tushunshalar 

haqidagi ma‘lumoti lug’aviy ma’no (ayrim darsliklarda atash ma’nosi) deyiladi. 

---

Ot,  sifat  son,  fe‘l,  ravish  atash  ma‘nosiga  yega  (olmosh  atash  ma‘nosiga  yega 

bo‘lgan so‘zga ishora qiladi). Lug‘aviy ma‘no ustiga qo‘shilib, so‘zning shakliy 

qismi  orqali  ifodalangan  va  uning  ma‘lum  turkumga  mansubligini,  gapda 

qanday  vazifa  bajarishini  ko‘rsatuvshi  ma‘no  so‘zning  grammatik  ma’nosi 

hisoblanadi: