Tеrmiz davlat univеrsitеti kasbiy ta’lim kafedrasi

Mustaqil ta'lim uchun topshiriq:
Detallar sirtini Shakillar qilib ishlashda tokarlik dastgohini ahamiyati, Tokarlik dastgohida ishlatiladigan keskich (iskana)lar hakida, Yog'och ishlash tokarlik dastgohida tayyorlanadigan buyumlar va ularning tavsifi. Yog'ochlarning kattikliini aniklash va Yog'och yonish tokarlik dastgoxida kompleks ish bajarish.
YOG‘OCH ISHLASH TOKARLIK DASGOHI

Duradgorlik o‘quv ustaxonalarida TD-120 yoki TSD-120 tilidagi yog‘och ishlash tokarlik staioklari o‘rnatiladi

Yog‘och ishlash tokarlik staioklari yordamida yog‘och materiallardan har xil aylanish sirtlariga ega bo‘lgan detallar, shakldor buyumlar tayyorlanadi.
TD-120 tipidagi yog‘och ishlash tokarlik dasgohining asosiy uzellariga 1-stamina 2- oldingi babka 3- ketingi babka 4- va tirgak kiradi. TSD-120 tipidagi stanokda bulardan tashqari o‘yu1vchi moslama 5 ham bo‘lib, uning yordamida o‘yish-teshish ishlari1bajariladi.
Stanina stanokning tayanchtutkich uzeli bo‘lib, unga stanoknnng qolgan hamma uzellari o‘rnatiladi. Staninada ikkita o‘zaro parallel yo‘naltiruvchisi bo‘lib, ular bo‘ylab keyingi babka va tirgak bo‘ylama yo‘nalishda suriladi.
Oldingi babka ishlanadigan yog‘och materiallarni tutib turadi va uni aylanma harakatga keltiradi. Oldingi babkaning shpindeliga pog‘onali shkiv kiydirilgan bo‘lib, unga tasma orqali elektrik dvigateldan harakat uzatiladi. Tasmani shkivning turli pog‘onalariga almashtirish yo‘li bilan shpin­delning aylanishlari soni o‘zgartiriladi. Shpindelga ishlana­digan yog‘och materialni tutib turish imkonini beradigan vikka, planshayba, ryumkapatron o‘rnatiladi. (Shpindelga o‘zo‘zidan markazlanuvchi uch kulachokli patron o‘rnatilsa, u vilka, plan­shayba va ryumka-patronlarning o‘rnini bosadi va bu bilan yog‘och materialni o‘rnatish vaqtidagi qiyinchiliklardan holi' bo‘linadi).
Keyingi babka uzun o‘lchamli yog‘ochlarni markazda tutib turish va keskich (parma)larni o‘rnatish imkonini beradi.) Ko‘nish, qirqish vaqtida1 iskanalarni tutib (tirab) tu­rish maqsadida tirgakdan foy-dalaniladi. Ishlanadigan yoroch-ning o‘lchamiga va unga qandaya ishlov berilishiga qarab, Tirgakni shpindelga parallel ; yokn ko‘ndalang holda staninaga! o‘r­natiladi. Tirgak hamma vaqt markazga moslanib, ishlanadigan yog‘ochga yaqin o‘rnatiladi .
Keyingi babka va tirgak staninaning yo‘naltiruvchilarn bo‘ylab oldingi babkaga nisbatan kerakli masofaga surilgandan so‘ng tortqi boltlar yordamida tirgakni markaz bo‘yicha maxkam staninaga qo‘zg‘almaydygan yogochga moslab o‘rnatish. bilan qotirib qo‘yiladi.
Tayyorlanadigan detal va buyumlarning o‘lchamiga qarab ishlanadigan yog‘ochlar stanokka turli xil moslamalar; vilka va markaz, planshayba, ryumka-patron, kulachokli patronlar (moslangan bo‘lsa) yordamida o‘rnatiladi. Bunda uzun o‘lchamli, kichik diametrli yog‘ochlar vilka va markaz orasiga, qisqa o‘lcham­li, kichik diametrli yog‘ochlar ryumka-patronga, qisqa o‘lchamli, katta diametrli yog‘ochlar esa planshaybaga o‘rnatiladi Yog‘och ishlanadigan tokarlik stanoklarida yo‘nish, qirqish ishlari maxsus tokarlik iskanalari yordamida bajariladi (rasm). Yo‘nuvchi (reyer) va qirquvchi (mayzel) iskanalar, bo‘ladi. Yog‘ochni xomaki yo‘nish, botiq sirtlar hosil qilish, ichki sirtlarni yo‘nib kengaytirish yo‘nuvchi iskana yordamida bajariladi. Bu iskana nov shaklida bo‘lib, tig‘i yoysimon ko‘rinishda bo‘ladi.
Xomaki yo‘nilgan sirtlarni pardozlash, qavariq sirt­lar hosil qilish, tayyor detallarni qirqib tushirish ishlari qirquvchi iskana yordamida bajariladi.