Termiz davlat universiteti iqtisodiyot va turizm fakulteti "moliya" kafedrasi

9. Aylanma qaydnomalar to‘g‘risida tushuncha. 

Xo‘jalik  jarayonlari  ro‘y  berishi  natijasida  xo‘jalik  mablag‘lari  va  ularning  tashkil  topish 

manba-  larini  doimo  miqdoriy,  tarkibiy  hamda  joylashishi  jihatidan  o‘zgarib  borishini 

hujjatlashtirish,  buxgal-  teriya  provodkalari  yordamida  schyotlarda  aks  ettirib  borish 

buxgalteriya  hisobining  asosi  hisoblanadi.  Oldingi  savollarimizda  ko‘rib  o‘tganimizdek, 

schyotlarni  ular  ma’lumotlarni  qay  darajada  aks  ettirishiga  qarab  sintetik  va  analitik  yozuvga 

ajaratish  mumkin.  Sintetik  yozuvda  xo‘jalik  mablag‘lari  va  ular  tashkil  topish  manbalari 

haqidagi ma’lumotlar umumlashtirib, pul o‘lchov birligida aks ettiriladi. Sintetik schyotlar orqali 

yuritiladigan hisob esa sintetik hisob deb ataladi. 

---

O‘zbekiston  Respublikasi  Buxgalteriya  Hisobi  Milliy  Standartlarining  21-son  «Xo‘jalik 

yurituvchi sub’ektlarning moliyaviy-xo‘jalik faoliyati buxgalteriya hisobi schyotlar rejasi va uni 

qo‘llash  bo‘yicha  yo‘riqnoma»  nomli  standartda  keltirilgan  schyotlar  sintetik  schyotlardir. 

CHunki bu schyotlar bitta mablag‘ yoki manba to‘g‘risida umumiy ma’lumot beradi.  

Ba’zi  hollarda  mablag‘  yoki  manba  to‘g‘risida  aniqlashtirilgan,  detallashirilgan, 

alohidalashtirilgan ma’lumotlar zarur bo‘lib qoladi. Bunday ma’lumotlarni olish uchun analitik 

hisobdan foydalaniladi. Analitik hisob to`g`risida  chet el  olimlaridan Carl S. Warren, James M. 

Reeve, Jonathan E. Duchaclar  “ Accounting” darsligida shunday fikr bildiradilar: