Termiz davlat universiteti iqtisodiyot va turizm fakulteti "moliya" kafedrasi



Download 1,26 Mb.
Pdf ko'rish
bet43/116
Sana15.01.2022
Hajmi1,26 Mb.
#370055
1   ...   39   40   41   42   43   44   45   46   ...   116
Bog'liq
buxgalteriya hisobi nazariyasi 2

4. 

 

Jarayon.

  Xodimlarga  hisoblangan  mehnat  haqi  hisoblov-to‘lov  vedomosti  asosida 

kassadan  berildi  5000000  so‘m  .  Bu  jarayonni  taxlil  etib  o‘rgansak,  naqd  pul  miqdori 

kamayganini, hamda xodimlarga mehnat  haqi  yuzasidan majburiyat  ham  kamayganini tushunib 

olamiz, demak:  

A - P- 


Бухгалтерия баланси икки қисмдан 

Актив қисми 

Пассив қисми 

Корхона сармоясининг таркиби ва 

жойлаштирилиши 

Активларни ташкил этиш манбалари, яъни 

ўз сармояси ва мажбуриятлари ва четдан 

жалб қилинган маблағлар 




Bunda balansning jami ham kamayadi 

YUqorida keltirilgan jarayonlarni jadvalda qo‘yidagicha aks ettirish mumkin. 

№ 

 AKTIV 


Uzgarishgacha  Uzgarish 

(-,+) 


Uzgarishdan 

so‘ng 


1. 

Kassa 


8500000 

5000000 –  

500000 

– 

3000000 



3. 

hisobdor 

shaxslar 

bilan 


hisoblashish 

500000 + 



500000 

4. 


Asosiy vositalar 

100300000 

100003000 



5. 

Nomoddiy aktivlar 

1900000 

 

1900000 



6. 

Hisoblashish scheti 

9800000 

7 00000000 + 

7 09800000 

 

Jami 



120500000 

 

12250000 



 

№ 

 PASSIV 



Uzgarishgacha  Uzgarish 

(-,+) 


Uzgarishdan 

so‘ng 


1. 

Foyda 


50000000 

-  


50000000 

2. 


Taqsimlangan foyda 

70000000 

70000000 



3. 

Xodimlar  bilan  mehnat  haqi 

yuzasidan hisoblashish 

7000000 + 



2000000 – 

5000000 – 

4. 


Kelgusi davr daromadlari 

300000 


300000 


5. 

Byudjet bilan hisoblashish 

200000 

2000000 + 

2200000 

 

Jami 



120500000 

 

122500000 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



Балансдаги тўрт хил ўзгариш 

 

2. Пассив 



томонда 

кўпайиш, 

пассив томонда 

камайиш; 

1. Актив 

томонда 


кўпайиш, актив 

томонда 


камайиш; 

3. Актив 

томонда 

кўпайиш, 

пассив томонда 

кўпайиш; 

4. Актив 

томонда 


камайиш, 

пассив томонда 

камайиш. 

Биринчиси,

 

шундай  хўжалик 



операциялари 

борки, 


улар 

баланснинг  фақат 

активига  таъсир 

этади. 


Бунда 

баланс-нинг 

активида 

бир 


модда 

суммаси 


кўпайиб,  иккинчи 

модда 


суммаси 

айни  шу  суммага 

камаяди, 

лекин 


баланс-нинг 

умумий 


суммаси 

ўзгармайди. 



Иккинчиси,

 

шундай  хўжалик 



операциялари 

содир  бўладики, 

улар  баланснинг 

фақат  пассивига 

таъсир 

қилиб, 


пассивда 

бир 


модда 

суммаси 


кўпайиб,  иккин-

чи  модда  сум-

маси  айни  шу 

суммага 


кама-

яди.  Бунда  хам 

баланснинг  уму-

мий 


суммаси 

Учинчиси,

 шундай 


хўжалик 

операциялари 

содир 

бўладики, 



улар 

баланснинг 

активига 

ва 


пассивига 

ҳам 


таъсир  этиб,  улар 

суммасини 

кўпайтириб 

юборади. 

 

Тўртинчиси,

 

шундай 



хўжалик 

операциялари 

содир 

бўладики, 



улар 

баланснинг 

активига 

ҳам 


пассивига 

ҳам 


таъсир  этиб,  улар 

суммасини 

камайтириб 

юборади. 




 

 

 



 

 

 



 

 

3-mavzu. Schyotlari tizimi va ikki yoklama yozuv  



 

Reja: 

1. Buxgalteriya hisobining schyotlari va uning tuzilishi.  

2. Schyotlarning iqtisodiy mazmuni bo‘yicha turkumlanishi. 

       


3.Tartibga soluvchi schetlar. 

4. Taqsimlovchi schetlar. 

         5.  Kalkulyasiya schetlari.

  

         



6. Taqqoslovchi schetlar.

  

       7. Ikki yoqlama yozuv va uning qo‘llanishi. 



8. Oddiy buxgalteriya provodkasi  va murakkab buxgalteriya provodkasi. 

9. Aylanma qaydnomalar to‘g‘risida tushuncha. 

Tayanch  iboralar:

  Schyotlar  rejasi,  schyotlar  tizimi,  schyotlarning  oboroti,  asosiy 

schyotlar,  tartibga  soluvchi  schyotlar,  taqsim-  lovchi  schyotlar,  kalkulatsiya  schyotlari, 

taqqoslovchi  schyotlar,  schyotlarning  qoldig‘i,  balansdagi  schyotlar,  balansdan  tashqari 

schyotlar, aktiv va passiv schyotlar, mablag‘ va manba, ikkiyoqlama yozuv, oddiy buxgalteriya 

provodkasi,  murakkab  buxgalteriya  provodkasi,  kontraktiv,  kontrpassiv,  sintetik  hisob,  analitik 

hisob, oborot vedomostlar. 

 

1. Buxgalteriya hisobining schyotlari va uning tuzilishi.  

Korxonalar  faoliyati  hisobini  yuritish  zaruriyatida  korxonaning  xo‘jalik  jarayonlari 

natijasida  doimo  tarkibiy  va  miqdoriy  jixatdan  o‘zgarib  boradigan  xuj.alik  mablag‘lari  hisobot 

xar  doimo  ma’lumotga  ega  bo‘lib  turish  talab  etiladi.  Bu  talabni  bajarish  uchun  esa  xo‘jalik 

mablag‘lari va ularni tashkil topish manbalarni hisobda guruhlashtirib borish va tezkor nazorat 

o‘rnatishi  kerak  bo‘ladi.  Buning  uchun  esa  buxgalteriya  hisobi  elementlaridan  biri  schetlar 

tizimidan foydalaniladi. Demak schetlar tizimi xo‘jalik mablag‘larni tashkil topish manbalarini, 

xo‘jalik  jarayoni  natijasida  ularni  tarkibiy,  miqdoriy  va  xarakat  jixatidan  o‘zgarib  borishini 

iqtisodiy guruhlash va doimo tezkor nazorat qilib borishdir.  



BUXGALTERIYA  HISOBI  SCHYOTLARI–

aktivlarning  tarkibi,  joylashtirilishi  va 

shakllantirish manbalari hamda operatsiyalar bo‘yicha joriy aks ettirish, guruhlash, nazorat qilish 

usulidir.  

Tashqi ko‘rinishi bo‘yicha schyotlar ikki ustundan iborat bo‘lgan jadval shaklida bo‘ladi. 

Schyotning nomi jadvalning yuqori qismida yoziladi. Ushbu jadvalning chap qismi “Debet” (D-

t),  o‘ng  qismi  “Kredit”  (K-T)  deb  ataladi.  “Debet”  va  “Kredit”  so‘zlari  buxgalteriya  hisobiga 

uning rivojlanish davri boshlanishida kiritilgan bo‘lib, bu so‘zlar XII asrlarda sotuvchi va bankir 

o‘rtasidagi hisob-kitob hamda kredit munosabatlarini aks ettirgan.  

“Debet”  so‘zi  lotincha  bo‘lib  “u  qarzdor”,  “Credit”  so‘zi  esa  “ishondi”  degan  ma’noni 

bildiradi.  

               Debet      



“Schyot nomi yoki raqami”

      Kredit  

 

 

“Schyotlarda  mol-mulk  va  uning  manbasining  hisobot  davri  boshi  hamda  oxiridagi 



holati  aks  ettiriladi.  Schyotlarga  hisobot  davrining  boshiga  ma’lumotlari  buxgalteriya 

balansining aktiv va passiv qismlari moddalaridan olib yoziladi. Ushbu ma’lumotlar qoldiq 



Download 1,26 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   39   40   41   42   43   44   45   46   ...   116




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish