Termiz Davlat Universiteti iqtisodiyot va turizm fakulteti moliya va moliyaviy texnologiyalar yo‘nalishining 1-kurs 122-guruh talabasi Toshto‘xtayeva Marjonaning

Termiz Davlat Universiteti iqtisodiyot va turizm fakulteti moliya va moliyaviy texnologiyalar yo‘nalishining 1-kurs 122-guruh talabasi Toshto‘xtayeva Marjonaning “Kichik biznes va tadbirkorlik asoslari “ fanidan “O‘ZBEKISTONDA KICHIK BIZNES VA TADBIRKORLIKNI RIVOJLANTIRISH ISTIQBOLLARI” mavzusida tayyorlagan essesi.

Bugungi kunda mamlakatimizda tadbirkorlik uchun qulay sharoitlar yaratilmoqda. Xo’sh unda biz bu imkoniyatdan qanday foydalanamiz? O’zi tadbirkorlik tushunchasi nima ekanligini bilasizmi? Avvalo shu savollarga javob topsak. Tadbirkorlik bu tadbirkor tomonidan tavakkalchilik asosida amalga oshiriladigan faoliyatdir. «Tadbirkorlik» tushunchasi XVIII asrda shakllangan bo‘lsa-da, uning rivojlanishi bizning davrimizda ham davom etmoqda. Tadbirkorlik faoliyatining ijtimoiy-iqtisodiy mohiyati va rivojlanishi A.Smit, A.Turgo, P.Samuelson, R.Xizrix, I.Shumpeterlar asarlarida atroflicha o‘rganilgan. Tadbirkorlikni rivojlantirishning nazariy va amaliy muammolari MDH mamlakatlari olimlari A.I.Arxipov, E.Forisov, A.V.Busigin, Yu.M.Osipova, M.A.Sajina va boshqalar tomonidan o‘rganilgan . Wollening "Biznes ensiklopediyasi" kitobida u shunday deydi: "Tadbirkor - bu yangi ish, uni amalga oshirish va qandaydir ajoyib ishlarni qilish usuli". R.Xeyzrix va M.Piters: «Tadbirkor, ishbilarmon deganda biznes bilan shug‘ullanishga qodir, katta ishlarni amalga oshirishga qodir, dadil, aldash va shu ishni qilishga qodir shaxs tushuniladi», deydi. 
O`zbekistonda kichik biznesni tashkil etish orqali mustaqil tadbirkorlar shakllandi. Kichik tadbirkorlik sub’ektlari bozor iqtisodiyotining turli makroiqtisodiy sharoitlari va talablariga moslasha olganligi sababli ular ustuvor ahamiyatga ega. Iqtisodiyotning turli tarmoqlarida kichik biznes va xususiy tadbirkorlikni rivojlantirish milliy iqtisodiyot barqarorligini ta’minlashning muhim makroiqtisodiy omillaridan biridir. So‘nggi yillarda kichik biznesning o‘sishini ularning mamlakat yalpi ichki mahsulotiga qo‘shayotgan hissasi ortib borayotgani bilan izohlash mumkin. Mamlakatimizda rivojlangan davlatlar tajribasi asosida kichik va xususiy tadbirkorlikni rivojlantirishga katta e’tibor qaratilmoqda. Ushbu qonun erkin raqobat uchun raqobatni kuchaytirish uchun muhim, mulkchilikning turli shakllarini jahon andozalari darajasida tashkil etish. Kichik biznes va xususiy tadbirkorlik subyektlari o‘z faoliyatini yanada oshirish, jumladan, ishlab chiqarish hajmi va jahon bozorida raqobatbardoshligini ta’minlash, tashqi bozorlarni o‘rganish, xorijiy hamkorlar topishi zarur. Iqtisodiy islohot jarayonini kichik biznes sub’ektlarining keng doirasi bilan qiyoslab, iste’molning hozirgi xilma-xilligi, iste’molining ko‘lami, chakana savdo shoxobchalari keng turdagi iste’mol tovarlari bilan to‘ldirilganligini taqqoslab, kichik tadbirkorlik sub’ektlarining keng doiradagi iste’mol tovarlari bilan to‘ldirilganligini ko‘rsatadi. iqtisodiyotida muhim o‘rin tutadi. O‘shandan beri milliy iqtisodiyotda, xususan, yalpi ichki mahsulotda kichik biznes va xususiy tadbirkorlikning ulushi ortib bormoqda . Kichik biznes va xususiy tadbirkorlik sub’ektlari har yili mamlakatimiz iqtisodiyotida mustahkam o‘rin egallab borayotgani buning yorqin dalilidir. Kichik biznes va xususiy tadbirkorlik sub’ektlari tomonidan viloyatda mahalliy ehtiyojlarni to‘liq qondirish va ishlab chiqargan mahsulotlarni eksport qilish bo‘yicha alohida tarmoqni rivojlantirish bo‘yicha strategiya va “yo‘l xaritalari” ishlab chiqilib, hayotga tatbiq etilmoqda. Bu jarayonlarning barchasi iqtisodiyotni jadal rivojlantirish uchun mustahkam poydevor bo‘ladi. So‘nggi yillarda zamonaviy bozor iqtisodiyoti sharoitida ko‘pgina mamlakatlarda yirik korxonalar tomonidan ishlab chiqarilayotgan mahsulotlar nisbatan ixcham bo‘lib, kichik korxonalar to‘liq ishlab chiqarishga erishdi. Keyingi yillarda yirik korxonalar soni qisqardi, kichik korxonalar soni keskin o'sdi. Binobarin, kichik biznes va xususiy tadbirkorlik faoliyatini tashkil etish bozor iqtisodiyoti talablariga tez moslashib, innovatsiyalarga tez moslashayapti, bozor dinamikasi va bozor o‘zgarishlariga moslashib, uning rivojlanishining asosi bo‘lmoqda. Biznes - bu inglizcha so'z bo'lib, tadbirkorlik faoliyati bo'lib, tadbirkorlik faoliyatiga erishish yoki boshqacha aytganda, odamlarga foyda keltirishni maqsad qiladi.
Mamlakatimizda kichik biznes va xususiy tadbirkorlikni rivojlantirish davlat iqtisodiy siyosatining asosiy ustuvor yo‘nalishlaridan biridir. O‘zbekiston Respublikasi Hukumatining investisiya dasturida kichik biznes va xususiy tadbirkorlikni rivojlantirish, xorijiy kredit liniyalari hisobidan investitsiya faolligini kengaytirishga alohida e’tibor qaratilgan.
Xulosa qilib aytganda, O‘zbekiston Respublikasida, ko‘plab hududlar va hududlarda kichik biznes va xususiy tadbirkorlik subyektlari faoliyatini diversifikatsiya qilish zarur. Ular shaharlararo, viloyatlar aro hamkorlikni yo'lga qo'yishlari kerak. O‘zbekistonda iqtisodiy islohotlarni chuqurlashtirish jarayonida tadbirkorlik rivojiga ta’sir etuvchi asosiy omillarni tahlil qilish, muammolarni aniqlash va shu orqali uning kelgusidagi rivojlanish yo‘llarini ishlab chiqish muhim ahamiyatga ega. Bozor iqtisodiyoti oldida turgan asosiy vazifalardan biri aholi bandligini oshirish, mehnatga layoqatli aholining mehnat resurslaridan samarali foydalanishdir.