Termiz davlat universiteti iqtisodiyot va menejment kafedrasi

“Mustaqillar” 
“Mustaqillar”tanlovi ularni shaxsiy xususiyatlaridan kelib chiqib, shu 
muddatda ular uchun dolzarb bơlgan ğoyani ifodalashga hizmat qiladi. Ular uchun 
shaxsi tlarini faqat ơziga xosligi va hech kimda qaytarilmasligi juda muhimdir. 
Lekin “gedonistlar”dan farqli o’laroq ularni atrofdagilar fikri, tan olishi 
qiziqtirmaydi. ”Mustaqillar”ni harid qilishdan asosiy maqsadi ularni shaxsiy 
xususiyatlarini aks ettirib turuvchi “ơz” buyumlariga ega bơlishdir. Kiyim 
tanlashda ham ular faqatgina ơz qarorlari asosida, hech kimda yơq kiyimlarni 
xarid qilishni yoqtiradilar. Ushbu psixotur vakillari xatti harakatini oldindan bilib 
bơlmaydi, chunki ular uchun xaridni amalga oshirishda eng muhimi ularni 
tanloviga hech kimni ta'sir etmagani, uni ơzlari mustaqil amalga oshirgani 
tơğrisidagi hissiyot tushunchasidir .Chunki kiyim bunday psixoturdagi odamlar 
uchun birinchi navbatda, ơzini namoyon etish usuli hisoblanadi va modadagi 
buyum egasini shaxsini kơrsatib turish vositasidir. Magazin xodimlari bunday 
xaridorlarga ehtiyotkorona muomila qilishlari kerak, chunki agar ular biror 
kiyimni tanlaganida magazin hodimini fikrini eshitib qolsalar darhol bu xariddan 
voz kechishlari mumkin. ”Mustaqillar” e'tiborini kam uchraydigan noyob 
modellarga qaratadilar, agar shu modelni biror kimsada kơrib qolsalar ushbu 
magazinga boshqa qaytib kelmaydilar. Ularni mahsulotlarni ishlab chiqargan 
brendlari ham hardoim ham qiziqtiravermaydi. Asosiysi bu mahsulotni boshqa 
hech kimda yơqligi 
“Tahlidchilar”
Ushbu psixotur vakillari “kumir” lariga yoki atrofidagi kimsalarga taqlid 
qilib yashaydilar. Huddi shu kimsalar reklama va modaning asosiy qurbonlari 
hisoblanishadi. Kiyim tanlashda ularning ơz fikrlariga ishonchlari yơq va bu 
tanlovni ular uchun yuqori hurmatga ega bơlgan biror dugonasi, qơshnisi, eri yoki 
xotiniga qơyib beradilar. Ular yakka tartibda xarid qilmaslikka harakat qiladilar, 
chunki ularni tanlovi tơğri ekanligi baholanishi kerak. ”Taqlidchilar” shunday 
magazinlarni tanlashga harakat qilishadiki ular uchun namuna bơlgan odamlar 
boradiganlarini. Bunday xaridorlarga psixologik ta'sir ơtkazish juda yaxshi samara 
beradi va bu magazin xodimlariga qơl keladi. ”Taqlidchilar” magazinlarga kơproq 
yolğiz bormaydilar, ularga sotuvchilarni fikri bergan maslahatlari juda muhimdir. 
Shuning uchun bunday odamlarga magazin xodimlari ahamiyat berishlari va ơz 
maslahatlarini berishlari kerak. Ular kơproq urf bơlgan brendlarning mahsulotlarini 
sotib olishni yoqtiradilar. 
“Meyorchilar” 

---

45 
Bu psixoturga mansub odamlar ơta tejamkor, ơz harajatlarini puxta 
rejalashtiruvchi hisoblanadi. Har qanday pul harajatlari ular uchun asoslangan 
bơlishi shart. Shuning uchun ular kiyimni faqat qulayligi va ơz funktsiyasini 
bajarishiga qarab xarid qilishadi. Kiyimning brendi va markasi ular uchun 
ahamiyatga ega emas, shuning uchun kiyim tanlashda ular kơpchilik qabul qilgan 
meyorlarga amal qilishadi. ”Meyorchilar” yangi brendlarga qiziqishmaydi va 
ularni mahsulotlariga ishonchlilik nuqtai nazaridan qarashadi. Magazinga tashrif 
buyurganlarida bunday xaridorlar faqatgina ơzlari ơrgangan va pullariga munosib 
sifatga ega bơlgan mahsulotlarni sotib olishadi. 
Ularga reklamani ham ta'siri kam. 
Magazin xodimlariga qơyiladigan talablar, har bir xaridorga ơziga xos 
psixoturiga qarab muomila qilishni taqozo etadi. Shundagina merchandayzing ơz 
vazifasini bajarishi mumkin bơladi, chunki uning asosiy vazifasi magazinga yangi 
xaridorlarni jalb qilish va eskilarini ushlab turishdan iborat.