Termiz davlat universiteti iqtisodiyot va menejment kafedrasi

MMT asosi 
— firmaning ichki hisob kitob tizimi. Unda buyurtmalar, savdo, 
narxlar, chiqimlar, zahiralar, debitorlik va kreditorlik qarzi va boshqalar haqida 
ma'lumotlar kơrsatilgan. Ichki ma'lumotlar tahlili menejerga marketing bo’yicha 
kompaniyaning imkoniyatlarini va muammolarini aniqlashda qơl keladi. Ichki 
hisob-kitob tizimi asosi - “buyurtma – to’lov” tsikli. Savdo vakili, dilerlar va 
haridorlar 
buyurt- 
malarini 
kompaniyaga 
yo’llaydilar. Savdo bơlimi 
buyurtmachilarga schet - fakturalar beradi, ularning nushalarini boshqa 
bơlimlarga boradilar. Haridorlar va savdo vakillari ơz arizalarini faks yoki 
elektron manzil bo’yicha boradilar. Keyin, buyurtmalar kompyuterlashtirilgan 
omborxonaga kelib tushadi va ogohlantirishsiz bajariladi. 
Savdoni tekshirish tizimi. Marketing menejerlar olib borilayotgan savdo 
haqida ma'lumotlarni vaqtida olishlari lozim. 
Ma'lumotlar bazasi, omborxonalar va ma'lumotlarni topish. Zamonaviy 
kompaniyalarda ma'lumotlar bazasi kơrinishida jamlangan, masalan, haridorlar, 
maxhsulot, savdo ishchilari va boshqalar haqida ma'lumotlar bazasi. Xaridorlar 
ma'lumotlar bazasida xaridorning ismi, manzili, xaridlari tarixi, bir hil holatlarda 

---

13 
esa har bir xaridor haqidagi demografik va psixografik ma'lumotlar bor. 
Marketing kuzatuv tizimi - hozirgi paytdagi bozor ahvoli haqida 
ma'lumotlarni yiğish. Marketolog kitob, gazeta, publikatsiya ơqish, xaridorlar, 
ta'minlovchi, boshqa menejerlar va kompaniya xodimlari bilan gaplashish orqali 
bozor jarayonlari rivojlanishini kuzatadi. 
Doimiy o’zgaruvchan global dunyoda kompaniya olti asosiy guruh, 
omillarini kuzatishi kerak; 
demografik, iqtisodiy, ommaviy madaniy, tabiiy, texnologik va siyosiy 
(xuquqiy). Demografik muhitda marketologlarni aholi ơsish sur'atlari, yoshi, etnik 
tarkibining ơzgarishi, 
aholining 
bilim darajasi, 
odamlarning 
geografik 
kơchishlari(migratsyai) va ommaviy bozordan mikrobozorga ơtish kiziqtiradi.