Termiz davlat universiteti geografiya kafedrasi umumiy yer bilimi

11 – MAVZU:  XAVO  BOSIMI. 

 

R E J A. 

 

1.  Xavo bosimi xakida tushuncha. Bosim birikmalari. 

2.  Bosimning absalyut balandlik va xarakatiga karab uzgarishi. 

3.  Bosimning sutkalik va yillik uzgarishi. 

4.  Bosimning geografik taksimoti. 

5.  Bosim grariyenti yuzasining  

 

      Atmosferaning ogirligi yerning ogirligiga nisbatan million marta kambulsada, 

lekin u yer yuzasini ancha katta kuch bilan bosib turadi. Yer yuzasining xar bir kv 

m joyiga taxminan 10 tonna (tugrirogi 10 ming 333 kg) kuch bilan bosadi inson 

badanining yuzasi urta xisobda 1,5 ka m ga tugri keladi. Demak xar bir kishini 

xavo 15 tonna kuch bilan bosib turar ekan. Bunday ogirlik xar kanday kishini xam 

majaglab tashlar edi., birok kishi organizmi ichidagi bosim atmosfera bosimiga 

tengdir. Shu sababli insonelarda ichki bosim bilan tashki bosim guyoki 

muvozanatda buladi. Atmosfera bosimi okean satxidan urta xisobda 760 mm 

balandlikdagi simob ustuni bosimiga barovardir. Bu normal bosim deb kabul 

kilingan. 

 

Sungi yillarda xavo bosimi millibar bilan xam ifodalanadi. Norveg olimi 

Byerknesning taklifi bilan 1 sm kv ga bulinadigan 1 mln dina bosim kuchi standart 

birlik deb kabul kilingan va u kiska bar deb ataladi. 1  bar 750,1 mm simob ustuni 

bosimiga teng 1 mln dinaga teng bulgan bar 100 ga bulinadi va shu xar bir bulak 

millibar (MB) deyiladi. Demak, simob ustunining 1 mm bosimi 1335 mb yoki 1 

mb 0,75 mm simob ustuni bosimiga teng. 

 

---

 

36