Termiz davlat universiteti amaliy matematika kafedrasi

MAVZU: VIRTUAL XIMOYALANGAN TARMOQLAR MA’RUZA MASHG’ULOTI REJASI:

1. 
   VPN tushunchasi va uning turlari
   

2. VPN tarmoqlari klassifikatsiyasi

3. 
   VPN tarmoq qurishning asosiy turlari Tayanch iboralar: VPN tunneli, IpSec
   

Internetning hamma yerda tarqalishidan manfaat ko‘rish maqsadida tarmoq xujumlariga samarali qarshilik ko‘rsatuvchi va biznesda ochiq tarmoqlardan faol va xavfsiz foydalanishga imkon beruvchi virtual xususiy tarmoq VPN yaratish ustida ishlar olib borildi. Natijada 1990 yilning boshida virtual xususiy tarmoq VPN konsepsiyasi yaratildi. "Virtual" iborasi VPN atamasiga ikkita uzel o‘rtasidagi ulanishni vaqtincha deb ko‘rilishini ta’kidlash maqsadida kiritilgan Haqiqattan, bu ulanish doimiy, qat’iy bo‘lmay, faqat ochiq tarmoq bo‘yicha trafik o‘tganida mavjud bo‘ladi.
Axborotni VPN tunneli bo‘yicha uzatilishi jarayonidagi himoyalash quyidagi vazifalarni bajarishga asoslangan:

• 
  o‘zaro aloqadagi taraflarni autentifikatsiyalash;
  
• 
  uzatiluvchi ma’lumotlarni kriptografik berkitish (shifrlash);
  
• 
  etkaziladigan axborotning haqiqiyligini va yaxlitligini tekshirish.
  

Virtual himoyalangan tunnel sxemasi

23.1-rasm. Virtual himoyalangan tunnel sxemasi

23.1-rasm. VPN tasniflanishi Intranet VPN

23.3-rasm. Intranet VPN Marshrutizatorlar asosidagi VPN.
VPN qurishning ushbu usuliga binoan himoyalangan kanallarni yaratishda marshrutizatorlardan foydalaniladi. Lokal tarmoqdan chiquvchi barcha axborot marshrutizator orqali o‘tganligi sababli, unga shifrlash vazifasini yuklash tabiiy. Marshrutizator asosidagi VPN asbob- uskunalariga misol tariqasida Cisco-Systems kompaniyasining qurilmalarini ko‘rsatish mumkin.

Tarmoqlararo ekranlar asosidagi VPN.

Aksariyat ishlab chiqaruvchilarning tarmoqlararo ekrani tunnellash va ma’lumotlarni shifrlash vazifalarini madadlaydi. Tarmoqlararo ekranlar asosidagi yechimga misol tariqasida Check Point Software Technologies kompaniyasining Fire Wall-1 mahsulotini ko‘rsatish mumkin. Shaxsiy
kompyuter asosidagi tarmoqlararo ekranlar faqat uzatiluvchi axborot hajmi nisbatan kichik bo‘lgan tarmoqlarda qo‘llaniladi. Ushbu usulning kamchiligi bitta ishchi o‘rniga hisoblanganda yechim narhining yuqoriligi va unumdorlikning tarmoqlararo ekran ishlaydigan apparat ta’minotiga boqliqligi.