Termiz davlat universiteti amaliy matematika kafedrasi

15.1-rasm. Axborot texnologiyalari soahsidagi jinoyatlar

15. 
    MAVZU: JISMONIY XAVFSIZLIK
    

MA’RUZA MASHG’ULOTI REJASI:

1. 
   Axborot manbalarini fizik ximoyalash tizimi
   

2. Axborotni injener ximoyalash

Tayanch so‘z va iboralar: Ob’ektlarni injener himoyalash va texnik qo‘riqlash, Axborot manbalarini fizik ximoyalash tizimi, Avtonom qo‘riqlash tizimi.


Axborot manbalarini fizik ximoyalash tizimi niyati buzuqning ximoyalanuvchi axborot manbalariga suqilib kirishini oldini oluvchi hamda tabiiy ofatdan, avvalo yong‘indan, ogoxlantiruvchi vositalarni o‘z ichiga oladi.
Injener konstruksiyalar taxdid manbalarini axborot manbalari tomon xarakati (tarqalishi) yo‘lida ushlab qoluvchi to‘siqlarni yaratadi.
Axborotga taxdidlarning turlari va ro‘y berishi vaqtining noaniqligi, axborotni himoyalovchi vositalarining ko‘p sonliligi va turli – tumanligi, favqulot vaziyatlardagi vaqtning tanqisligi axborotni fizik himoyalash vositalarini boshqarishga yuqori talablar qo‘yadi.
Boshqarish qo‘yidagilarni ta’minlashi lozim:

• 
  axborotni himoyalashning umumiy prinsiplarini amalga oshirish;
  
• 
  axborotni fizik himoyalash tizimini va uni sirqib chiqishidan himoyalash tizimini yagona doirada ishlashini muvofiqlashtirish;
  
• 
  axborotni himoyalash bo‘yicha operativ qaror qabul qilish;
  
• 
  himoya choralarining samaradorligini nazoratlash.
  

Fizik himoyalash tizimini boshqarish bo‘yicha me’yoriy xujjatlar axborotni himoyalash bo‘yicha yo‘riqnomalarda o‘z aksini topgan. Ammo yo‘riqnomalarda barcha vaziyatlarni hisobga olish mumkin emas. Fizik himoyalash tizimining vositalari vaqt tanqisligi sharoitida notipik vaziyatlar sodir bo‘lganida to‘g‘ri xulosa qabul qilinishini ta’minlashi lozim.
Fizik ximoyalash tizimining tarkibi turli – tuman: oddiy qulfli yog‘och eshikdan to qo‘riqlashning avtomatlashtirilgan tizimigacha. Fizik ximoyalash tizimning umumlashtirilgan sxemasi 7-rasmda keltirilgan.
Ob’ektlarni injener himoyalash va texnik qo‘riqlash zaruriyati statistika orqali tasdiqlanadi, ya’ni suqilib kirishlarning 50% dan ko‘prog‘i xodimlar va mijozlar tomonidan erkin foydalaniladigan ob’ektlarga amalga oshirilsa, faqat 5 % kuchli qo‘riqlash rejimli ob’ektlarga amalga oshiriladi.