Termiz davlat universiteti amaliy matematika kafedrasi

2-MAVZU: AXBOROT HIMOYASI VA UNING TURLARI MA’RUZA MASHG’ULOTI REJASI:

1. 
   Axborot himoyasi va uning turkumlari.
   

2. Tarmoq xavfsizligini nazorat qilishning texnik vositalari.

3. 
   Avtomatlashtirilgan axborot tizimlarida ma'lumotlarga nisbatan xavflar.
   

4. Avtomatlashtirilgan axborot tizimlarida himoyalanish zaruriyati.

Tayanch so‘z va iboralar: maxfiylik, konfidentsiallik, yaxlitlik, autentifikatsiya, ishonchlilik, aniqlilik, identifikatsiyalashni nazorat qilish, qasddan buzilishlarga to’sqinlik

Axborotni himoya qilish dеganda:

Axborotning jismoniy butunligini ta’minlash, shu bilan birga axborot elеmеntlarining buzilishi, yoki yo‘q qilinishiga yo‘l qo‘ymaslik;
Axborotning butunligini saqlab qolgan holda, uni elеmеntlarini qalbakilashtirishga (o‘zgartirishga) yo‘l qo‘ymaslik;
Axborotni tеgishli huquqlarga ega bo‘lmagan shaxslar yoki jarayonlar orqali tarmoqdan ruxsat etilmagan holda olishga yo‘l quymaslik;
Egasi tomonidan bеrilayotgan (sotilayotgan) axborot va rеsurslar faqat tomonlar o‘rtasida kеlishilgan shartnomalar asosida qo‘llanilishiga ishonish kabilar tushuniladi

Axborotlarni himoyalashning vazifalari

Foydalanuvchanlik - bu ma’lum vaqt oralig‘ida kerakli axborot xizmatini olish imkoniyatidir. Butunlik - axborotni aktualliligi bo‘lib, uni yo‘q qilinishidan va ruxsat etilmagan o‘zgartirishlardan himoyalanganliligidir. Maxfiylik - bu axborotni ruxsat etilmagan murojaatlardan himoyalash.

Axborot xavfsizligi nuqtai nazaridan axborotni quyidagicha turkumlash mumkin:

• 
  maxfiylik — aniq bir axborotga fakat tegishli shaxslar doirasigina kirishi mumkinligi, ya’ni foydalanilishi qonuniy xujjatlarga muvofik cheklab qo’yilib, xujjatlashtirilganligi kafolati. Bu bandning buzilishi o’g’irlik yoki axborotni oshkor qilish, deyiladi;
  
•