Termiz davlat universiteti amaliy matematika kafedrasi

MAVZU: SIMSIZ ALOQA TIZIMLARIDA AXBOROT HIMOYASI

MA’RUZA MASHG’ULOTI REJASI:

1. 
   Simsiz tarmoq konsepsiyasi va tuzilmasi
   
2. 
   Simsiz tarmoqlar xavfsizligiga tahdidlar
   
3. 
   Simsiz tarmoqlar xavfsizligi protokollari
   

Tayanch iboralar: quvvat, global tarmoqlar, qayta uzatgich, litsenziya, telekommunikatsiya, axborotn jo‘natish, uzatishning asinxron usuli.

Simsiz tarmoq konsepsiyasi

Simsiz tarmoqlar odamlarga simli ulanishsiz o‘zaro bog‘lanishlariga imkon beradi. Bu siljish erkinligini va uy, shahar qismlaridagi yoki dunyoning olis burchaklaridagi ilovalardan foydalanish imkonini ta’minlaydi. Simsiz tarmoqlar odamlarga o‘zlariga qulay va xohlagan joylarida elektron pochtani olishlariga yoki Web- sahifalarni ko‘zdan kechirishlariga imkon beradi. Simsiz tarmoqlarning turli xillari mavjud, ammo ularning eng muhim xususiyati bog‘lanishning kompyuter qurilmalari orasida amalga oshirilishidir. Kompyuter qurilmalariga shaxsiy raqamli yordamchilar (Personal digital assistance, PDA), noutbuklar, shaxsiy kompyuterlar, ser- verlar va printerlar taalluqli. Odatda uyali telefonlarni kompyuter qurilmalari qatoriga kiritishmaydi, ammo eng yangi telefonlar va hatto naushniklar ma’lum hisoblash imkoniyatlariga va tarmoq adapterlariga ega. Yaqin orada elektron qurilmalarning aksariyati simsiz tarmoqlarga ulanish imkoniyatini ta’minlaydi Bog‘lanish ta’minlanadigan fizik xudud o‘lchamlariga bog‘liq holda simsiz tarmoqlarning
quyidagi kategoriyalari farqlanadi:

• 
  simsiz shaxsiy tarmoq (Wireless personal-area network, PAN);
  
• 
  simsiz lokal tarmoq (Wireless local-area network, LAN);
  
• 
  simsiz regional tarmoq (Wireless metropolitan-area network, MAN):
  
• 
  simsiz global tarmoq (Wireless Wide-area network, WAN).
  

Simsiz shaxsiy tarmoqlar uzatishning katta bo‘lmagan masofasi bilan (17 metrgacha) ajralib turadi va katta bo‘lmagan binoda ishlatiladi. Bunday tarmoqlarning xarakteristikalari o‘rtacha bo‘lib, uzatish tezligi odatda 2Mb/s dan oshmaydi.
Bunday tarmoq, masalan, foydalanuvchi PDA sida va uning shaxsiy kompyuterida yoki noutbukida a’lumotlarni simsiz sinxronlashni ta’minlashi mumkin. Xuddi shu tariqa printer bilan simsiz ulanish ta’minlanadi. Kompyuterni tashqi qurilmalar bilan ulovchi simlar chi-galliklarining yo‘qolishi yetarlicha jiddiy afzallik bo‘lib, buning evazi-ga tashqi qurilmalarning boshlang‘ich o‘rnatilishi va keyingi, zaruriyattug‘ilganda, joyining o‘zgartirilishi anchagina osonlashadi