Termiz davlat universiteti amaliy matematika kafedrasi

GOST 28147-89 shifrlash standarti - Rossiya shifrlash standarti bo‘lib, simmetrik shifrtizimlarda foydalanish uchun mo‘ljallangan. Blok kattaligi 56 bit, kalit uzunligi 256, 512 bitga teng bo‘lgan bazaviy blokli shifrlash algoritmiga asoslangan. Shifrlashning 4 rejimiga ega.

imzo

8-MAVZU: ASIMMETRIK KRIPTOTIZIMLAR MA’RUZA MASHG’ULOTI REJASI:

1. 
   Asimmetrik kriptotizimlar va ularning qo‘llanilishi.
   

2. Asimmetrik shifrlash algoritmlari.

3. 
   Elektron raqamli imzo.
   

Tayanch so‘z va iboralar U. Diffi va M.Ye. Xellman, RSA, EL-Gamal, elektron raqamli

Shifrlash kaliti hamma uchun malum bo‘lib, deshifrlash kaliti maxfiy bo‘lgan shifrlash tizimlari asimmetrik kriptotizimlar deb atalib, bunday ochik kalitli kriptotizim birinchi marta 1976 yilda U. Diffi va M.Ye. Xellmanning «Kriptografiyada yangi yo‘nalish» [1] deb nomlangan maqolasida e’lon qilindi. Bu maqola shu sohadagi ochiq ilmiy ishlarning rivojini juda yuqori pog‘onaga ko‘tarilishiga sabab bo‘ldi. Ular o‘zlarining ushbu ishida, maxfiy aloqa tizimlarida ma’lumotlarni shifrlash va deshifrlashda maxfiy kalitning tizim foydalanuvchilari orasida maxsus muhofazalangan aloqa tarmoqlari orqali uzatilishi va qabul qilinishiga hojat bo‘lmaydigan ilmiy- amaliy uslub asoslarini yaratib, bugungi kunda ham rivojlanib va dolzarblashib borayotgan ochiq (maxfiy bo‘lmagan) kalitli kriptografiya davrini boshlab berdi.

Assimmetrik kriptotizimlar matematikaning quyidagi uchta asosiy masalalarining yechilishlarini murakkabligiga asoslangandir[ 2- 5]:

1. 
   Yetarli darajada katta bo‘lgan butun sonni tub ko‘paytuvchilarga ajratish.
   
2. 
   Chekli maydonda diskret logarifmlash.
   
3. 
   Chekli maydonda chiziqli algebraik tenglamalar sistemasining ildizlarini hisoblash.
   

Bu keltirilgan har bir masalaning yechilishi bugungi kun hisoblash qurilmalari imkoniyatlaridan to‘la foydalanilganda ham murakkab va qiyin bo‘lgan yoki umuman yechib bo‘lmasligi nazariy jihatdan isbotlangan masalalarga olib keladi.
Mazkur metodik qo‘llanmaning maqsadidan kelib chiqib, klassik asimmetrik kriptotizimlar qatoriga kiruvchi:

•