Termiz davlat universiteti amaliy matematika kafedrasi «Axborot xavfsizligi» fanidan


-MAVZU: SIMMETRIYALI KRIPTOTIZIM ASOSLARI



Download 2,88 Mb.
Pdf ko'rish
bet34/148
Sana31.12.2021
Hajmi2,88 Mb.
#200343
1   ...   30   31   32   33   34   35   36   37   ...   148
Bog'liq
axborot xavfsizligi

7-MAVZU: SIMMETRIYALI KRIPTOTIZIM ASOSLARI 
MA’RUZA MASHG’ULOTI REJASI: 
7.1. 
Simmetrik shifrlash algoritmlari
. 
7.2. 
Trisemuss va Pleyferning bigrammali shifri. 
7.3. 
Uinstonning ‘ikkililangan kvadrat’ shifri 
7.4.  
Zamonaviy simmetrik shiflash algoritmlari 
Tayanch so‘z va iboralar: Shifrlovchi jadvallar, Trisemuss shifri, Pleyfer shifri, ikkililangan 
kvadrat, bigramma   haqida tushuncha, AES, DES, Gost 28147-89. 
 
Simmetrik  shifrlash  algoritmlari-  Xabarlarni  shifrlash  uchun  foydalanilgan  kalit  shifrni 
ochish  kalitidan  olingan  va  aksi  o‘rinli  bo‘lsa,  bunday  kriptografik  algoritmlar  simmetrik  deb 
nomlanadi. Ko‘pgina simmetrik algoritmlarda yagona kalitdan foydalaniladi. Bunday algoritmlar bir 
kalitli  yoki maxfiy kalitli algoritmlar deb ataladi hamda xabarni yuboruvchi va uni qabul qiluvchi 
qanday kalitdan foydalanishni kelishib olishlarini talab etadi. Bir kalitli algoritmlarning ishonchliligi 
kalitni  tanlash  bilan  aniqlanadi.  Agar  jinoyatchiga  kalit  ma’lum  bo‘lsa,  hech  qanday  qarshiliksiz 
barcha  tutib  olingan  ma’lumotlar  shifrini  ochish  imkoni  yaratiladi.  Demak  tanlangan  kalitni 
begonalardan sir saqlash zarur. 
Shifrlashning  simmetrik  algoritmlari  ikki  turda  bo‘ladi.  Ulardan  biri  ochiq  matnga  bitlar 
bo‘yicha ishlov beradi.  Ular  potokli  algoritmlar  yoki  potokli  shifrlar  deb nomlanadi.  Ikkinchisida 
esa,  ochiq  matn  bir  necha  bitdan  iborat  bo‘lgan  bloklarga  bo‘linadi.  Bunday  algoritmlar  blokli 
algoritmlar  yoki  blokli  shifrlar  deb  nomlanadi.  Blokli  shifrlashning  zamonaviy  kompyuter 
algoritmlarida, odatda, blok uzunligi 64 bitni tashkil etadi. Simmetriyali tizimlarda quyidagi ikkita 
muammo mavjud: 
1) 
Axborot  almashuvida  ishtirok  etuvchilar  qanday  yo‘l  bilan  maxfiy  kalitni  bir-birlariga 
uzatishlari mumkin? 
2) 
Jo‘natilgan xabarning haqiqiyligini qanday aniqlasa bo‘ladi? 
Simmetrik kalit bilan shifrlash sxemasini quyidagi misolda ko‘rib 
chiqamiz. Ali (A) va Vali (V) nomli korrespondentlar bir-biri bilan xabar almashishmoqchi. 
Korrespondentlarning  har  biri  o‘zining  maxfiy  kalitiga  ega,  bu  kalitdan  xabarni  tarmoq  orqali 
yuborishdan avval ma’lumotlarni shifrlashda foydalanishi mumkin. Shifrlash sxemasini ko‘rimliroq 
tasvirlash uchun, kalitni oddiy kalit, shifrlangan xabarni esa konvertga solingan hujjat ko‘rinishida 
tasvirlaymiz. Shifrlash va qayta shifrlash jarayoni quyidagi rasmda tasvirlangan. 

Download 2,88 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   30   31   32   33   34   35   36   37   ...   148




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish