Термиз давлат университети «ахборот технологиялари» кафедраси

Конфиденциал маълумотлар билан ишлаш талаблари.
Биринчи синфли конфиденциал маълумотлар билан ишлашда қуйидаги талабларни бажарилиши тафсия этилади:

• 
  ходимларни берилган маълумотнинг ёпиқлиги ҳақида огоҳлантириш;
  
• 
  ходимларни ахборотга мумкин бўлган асосий хуружлар усуллари ҳақида умумий тушунча бериш;
  
• 
  ахборот манъбаига жисмоний мурожаатларни чегаралаш;
  
• 
  берилган маълумот устида амалллар бажариш тартиби бўйича тўлиқ хужжатлар мажмуаси.
  

Иккинчи синф конфиденциал маълумотлари билан ишлашда юқорида келтирилган талаблар қаторига қуйидагилар киритилади:

• 
  ахборотга бўлган хуружлар эҳтимолини аввалдан ҳисоблаш;
  
• 
  берилган маълумотга мурожаат этишга рухсати бўлган шахслар рўйхатига эга бўлиш;
  
• 
  мумкин қадар маълумотларни ( шу жумладан электрон) берилишида тилхат олиш;
  
• 
  тизимнинг тўлиқлилиги ва унинг хавфсизлик воситаларини автоматик текшириш тизими;
  
• 
  ишончли схема асосида аниқ манзилга етказиб бериш;
  
• 
  алоқа канали орқали узатишда мажбурий шифрлаш;
  
• 
  компьютер техникасини узликсиз электр таъминоти схемаси.
  

Учинчи синф конфиденциал ахборот билан ишлашда барча юқорида келтирилган талабларга қуйидагилар қўшилади:

• 
  фавқулотда ҳолатларда (ёнғин, сув босиши, портлаш) ахборотларни ишончли йўқотиш ёки ундан батафсил қутилиш мукаммал режаси;
  
• 
  юқори температура ва сувдан ахборот ташувчиларни ва компьютерни ҳимоялаш;
  
• 
  ахборотнинг тўлиқлигини криптографик текшириш.
  

Электрон ҳукумат интерактив хизмати ахборот хавфсизлиги сиёсатини ташкил этишда асосий омиллардан бири ахборотнинг конфиденциаллик даражаси ҳисобланади. Конфиденциаллик даражаси бўйича тўртта синфга ажратилади. Булар:

1. 
   Очиқ ахборот.
   
2. 
   Ички ахборотлар.
   
3. 
   Конфеденциал ахборотлар.
   
4. 
   Махфий ахборотлар.
   

Унинг схемаси билан маъруза машғулотида танишганмиз.
Интерактив хизматлар ахборот ресурсларини конфиденциаллик даражасини тоифалашдан кўзланган мақсад – электрон ҳукумат интерактив хизмати ахборот ресурсларининг конфиденциаллигини химоя қилиш воситалари, усуллари, услубиятлари ва замонавий технологияларини тизимли таҳлил этиш ва муқобилларини танлаш, амалда жорий этишдан иборат.
Қўйилган мақсадга эришиш масалалари таркибига қуйидагилар киради:

1. 
   Ахборот хавфсизлигини асосий ташкил этувчилар таркибини аниқлаш;
   
2. 
   Конфиденциал тоифасига киритилиши мақсадга мувофиқ бўлган маълумотлар таркибини аниқлаш;
   
3. 
   Конфиденциал маълумотларнинг чиқиши ва тарқалиши каналлари ва кенг тарқалган хуружларини аниқлаш;
   
4. 
   Конфиденциал маълумотларни ҳисмоялаш воситалари ва усулларини ўрганиш;
   
5. 
   Конфиденциал маълумотлар билан иш юритишнинг меёрий-ҳуқуқий базасини таҳлил қилиш;
   
6. 
   Шахснинг конфиденциал хужжатлар билан ишлаш тартибини ва ташкилотнинг конфиденциал характерга эга бўлган маълумотларга мурожаат этиш хавфсизлик сиёсатини ўрганиш;
   
7. 
   Конфиденциал хужжатларни қайта ишлаш технологик тизимини ўрганиш;
   
8. 
   Электрон ҳукумат интерактив хизмати ахборот ресурсларини конфиденциаллигини таъминлаш тизимга баҳо бериш ва такомиллаштириш юзасидан таклиф ва тавсиялар ишлаб чиқиш.
   

Интерактив хизматлар ахборот ресурсларини конфиденциаллик даражасини тоифалаш жараёнида қуйидаги тадқиқот усулларидан фойдаланиш мумкин:

• 
  англаш усуллари (ифодалаш, таҳлил, кузатиш, сўров ўтказиш);
  
• 
  умумилмий усуллар (мавзу бўйича чоп этилган ишланмаларни таҳлили),
  
• 
  шунингдек ташкилотнинг хужжатларини таҳлил этиш каби хужжат юритиш усуллари.
  

Эслатиб ўтиш жоиз, бугунги кунда ихтиёрий мамлакатнинг миллий хавфсизлигининг асосий ташкил этувчи қисми унинг ахборот хавфсизлиги билан характерланади. Ахборот хавфсизлигини таъминлаш муаммолари оммавий ахборот технологияларининг қоғозсиз автоматлаштирилган бошқарув асосларига ўтиши муносабати билан мураккаблашиб ва концептуал муҳим аҳамият касб эта бошлади.
Конфиденциалликни таъминлашнинг меёрий-ҳуқуқий базаси Ўзбекистон Республикаси Конституциясига асосоланади. Конституциянинг тегишли моддаларида шахснинг, оиланинг сирлари, хат ёзишмалари, телефон мулоқотлар, почта, телеграф ва бошқа маълумотларнинг сир сақланиши кафолатланади. Бу турдаги маълумотларга эга бўлиш фақад суд қарорлари билан амалга оширилади. Конституцияда шахснинг шахсий ҳаётига боғлиқ маълумотларни унинг розилигисиз йиғиш, сақлаш, фойдаланиш ва тарқатиш қатьиян ман этилади.