Termiz agrotexnologiyalar va innovatsion rivojlanish instituti agrobiologiya fakulteti

Haroratga talabi. G’o’za issiq tropik zonadan kelib chiqqanligi uchun ham issiqga talabchan bo’ladi. CHigit unib chiqib normal o’sishi va rivojlanishi uchun mo’tadil (optimal) harorat 25-35 0S hisoblanadi. Harorat 17 0S tushganda rivojlanish susayib qoladi.

• Haroratga talabi. G’o’za issiq tropik zonadan kelib chiqqanligi uchun ham issiqga talabchan bo’ladi. CHigit unib chiqib normal o’sishi va rivojlanishi uchun mo’tadil (optimal) harorat 25-35 0S hisoblanadi. Harorat 17 0S tushganda rivojlanish susayib qoladi.
• G’o’zaning zo’rg’a rivojlanishi va chigitning una boshlashi uchun minimal (pastki) harorat 10-12 0S hisoblanadi. Harorat O 0S pastga tushganda uni sovuq uradi, yosh maysalarni –1 –2 0S, voyaga yetgan g’o’zalarni –3-5 0S sovuq zararlaydi.
• Harorat 36-37 0 dan oshganda (maksimal) g’o’zaga ortiqchalik qiladi, 40 0S esa rivojlanishiga salbiy ta’sir ko’rsatadi.
• G’o’zaning har xil rivojlanish davrisi uchun turlicha harorat zarur bo’ladi yoki ma’lum rivojlanish davrisini o’tishi va tugallanishi uchun ham ma’lum harorat yakunini talab qiladi, ana shu harorat yakuni foydali (effektiv) harorat deb yuritiladi. Havoning o’rtacha sutkalik haroratidan o’simlikdagi ma’lum rivojlanish davrisi o’tishi mumkin bo’lmay qoladigan darajaga yetgan harorat olib tashlansa, foydali harorat miqdori kelib chiqadi.
• Harorat yakunini hisoblashda shartli ravishda gullashgacha quyi chegara harorati +100S, gullashdan keyin + 13 0S qilib olish mumkin.
• G’o’zaning tur va naviga, tez yoki kechpisharligiga qarab foydali harorat yakuni 1600-20000S gacha yetadi.

Yorug’likka munosabati. G’o’za yorug’sevar o’simlik. Uning barg shapolaqlari kun bo’yi quyosh nuri tushishiga qarab o’z holatini o’zgartirib boradi.

• Yorug’likka munosabati. G’o’za yorug’sevar o’simlik. Uning barg shapolaqlari kun bo’yi quyosh nuri tushishiga qarab o’z holatini o’zgartirib boradi.
• YOrug’lik yetishmay qolsa shona va kurtakchalar ko’p to’kilib ketadi, fotosintez jarayoni sekinlashadi, hosildorlikka putur yetadi. Masalan, quyoshli kunda (№ 169 nav) 1m2 barg sathida bir soatda 1,46 g moddani assimilyasiya qilgan bo’lsa, bu raqam bulutli kunda 0,06 grammga tushib qolgan (A. Blagoveshchenskiy).
• G’o’za tipik qisqa kun o’simligi bo’lganligi uchun yorug’ kunning uzunligiga juda ta’sirchan bo’ladi. Tajribalarda kun uzunligini sun’iy ravishda 9-12 soatga keltirish g’o’za rivojlanishining tezlashtirib, yaxshi natijalar olingan ya’ni hosil shoxning pastroqdan paydo bo’lishi, shonalash, gullash va pishishi barvaqt kechadi. Bundan seleksiya yulida keng foydalanish mumkin. Biroq, ekilidagan suptropik shakillari kun uzunligi 13-15 soat va undan ortiq bo’lganda maromida o’sib rivojlanaveradi.
• YOrug’likni boshqarish uchun ekin ekish yo’nalishini,ekish sxemasini tanlash, tup sonini to’g’ri belgilash, begona o’tlarga qarshi kurash ahamiyatlidir.